Flaga Batalionów Chłopskich
Bataliony Chłopskie (BCh) – polska konspiracyjna organizacja zbrojna, związana z ruchem ludowym działająca podczas II wojna światowa, na terenie Generalnego Gubernatorstwa i Wielkopolski. Celem jej działania była obrona polskiej wsi przed terrorem niemieckim. Druga największa (po Armii Krajowej) organizacja konspiracyjna, licząca około 170 tys. ludzi.
Historia[]
Powstanie[]
„W obliczu wiekuistości minionych pokoleń ojców i praojców, w obliczu nieśmiertelnego ducha Ojczyzny mojej, Polski, w obliczu zakutego w kajdany niewoli narodu polskiego – postanawiam i ślubuję w swym sumieniu człowieczym i obywatelskim, że na każdym miejscu i we wszystkich okolicznościach – walczyć będę z najeźdźcą o przywrócenie całkowitej wolności narodu polskiego i niepodległości państwowej Polski. Do walki tej staję świadomie i dobrowolnie w bojowych szeregach B.Ch., kierowanych przez znaną mi organizację ideowo-polityczną, zmierzającą do Sprawiedliwej Polski Ludowej – na chrześcijańskich zasadach demokracji opartej. Na tej drodze walki – wszelkie zlecenia i rozkazy wykonywać będę rzetelnie i karnie. Powierzonych mi tajemnic nie ujawnię przed nikim, nawet przed najbliższymi mi osobami. W wykonywaniu rozkazów oraz w zachowywaniu powierzonych mi tajemnic – nie powstrzyma mnie nawet groza utraty życia. Stojąc w szeregach B.Ch. – do szeregów żadnej innej organizacji ideowo-politycznej nie wejdę i w żadnym wypadku z szeregów B.Ch. samowolnie nie wystąpię. Przyrzeczenie to składam i ślubuję dotrzymać – tak mi dopomóż Bóg!”— Przysięga Batalionów Chłopskich
Po
Opaska noszona przez żołnierzy Batalionów Chłopskich
klęsce w kampanii wrześniowej na terenie okupowanej Polski powstawały pierwsze podziemne organizacje zbrojne. Początkowo ruch ludowy nie był zainteresowany tworzeniem osobnej organizacji i swoich przedstawicieli kierował do Związku Walki Zbrojnej.
Wpływy sanacyjne wśród kadry ZWZ i umacnianie się Narodowej Organizacji Wojskowej oraz Gwardii Ludowej WRN sprawiły, że Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego postanowiło stworzyć własną organizację. W sierpniu 1940 roku powstała "Chłopska Straż" ("Chłostra"), która spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem wśród chłopów.
Powstanie
Pistolet maszynowy Bechowiec, skonstruowany przez Henryka Strąpocia, żołnierza Batalionów Chłopskich.
"Chłopskiej Straży", a następnie przejście wielu działaczy ludowych z ZWZ do "Chłopskiej Straży" spotkało się z dużą krytyką Komendy Głównej ZWZ. Wiosną 1941 roku, za sprawą działaczy z Kielc zmieniono nazwę na "Bataliony Chłopskie", choć formalnie zrobiono to dopiero w maju 1944 roku. Organizacja była zbrojnym ramieniem Stronnictwa Ludowego, a jej członkami w większości byli członkowie Związku Młodzieży Wiejskiej RP "Wici" oraz Centralnego Związku Młodzieży Wiejskiej "Siew". Centralne kierownictwo nad organizacją sprawowało Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego, a w terenie przedstawiciele Stronnictwa Ludowego "Roch". Do organizacji wstępowali głównie mieszkańcy wsi i mniejszych miasteczek, organizacja nie miała swoich oddziałów w większych miastach.
Komendantem głównym od 8 października 1940 do końca wojny był Franciszek Kamiński (ps. "Olsza", "Kowal", "Zenon Trawiński"). Zwierzchnikiem z ramienia Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego "Roch" był Józef Niećko (ps. "Zgrzebniak"). Szefem sztabu Komendy Głównej był Kazimierz Banach (ps. "Kamil").
Organizacja wydawała podziemny biuletyn informacyjny o nazwie "Żywią i bronią".
Rozmowy scaleniowe z Armią Krajową[]
Bataliony
Żołnierze Batalionów Chłopskich w Zaborecznie, 1943
Chłopskie działające na terenie Generalnego Gubernatorstwa stanowiły poważną siłę. Od jesieni 1942 roku Komenda Główna Armii Krajowej zaczęła naciskać na Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego w celu wcielenia BCh do AK. 30 marca 1943 roku, na wskutek nacisków Rządu RP na uchodźstwie podpisało umowę scaleniową.
Scalenie w terenie przebiegało jednak bardzo opornie, głównie przez niechęć ludowców do Narodowych Sił Zbrojnych, którym zarzucano akcje represyjne wobec mieszkańców wsi. Z kolei niechęć do Armii Krajowej spowodowana była kadrą piłsudczykowską i sanacyjną oraz niechęcią Armii Krajowej do chłopów. Z liczących około 112 000 ludzi oddziałów Batalionów Chłopskich tylko około 40 000 przeszło do Armii Krajowej, a reszta zachowała samodzielność.
Akcje zbrojne[]
Członkowie Batalionów Chłopskich znacząco pomogli aliantom przy badaniu rakiet V-1 i V-2. Na niemieckim poligonie wojskowym w Bliźnie działała polska siatka szpiegowska, która obserwowała starty rakiet. Władysław Kabat ps. "Brzechwa", żołnierz BCh i AK, ochraniał lądowisko podczas akcji Most III, podczas której przekazano szczątki rakiety V-2 zdobyte przez Michała Kaszę, innego żołnierza BCh.
Głównym
Oddział BCh, Obwód Jędrzejów, 1944 rok.
celem działania Batalionów Chłopskich była obrona polskiej wsi przed niemieckimi represjami. Organizowano akcje sabotażowe, palono tartaki, niszczono magazyny, gorzelnie, niemieckie akta. Ponadto walczono ze zbyt nadgorliwymi urzędnikami i konfidentami.
Żołnierze Batalionów Chłopskich walczyli podczas powstania zamojskiego, w obronie Republiki Pińczowskiej i podczas walk o przyczółek baranowsko-sandomierski. Do innych słynnych akcji należą zatopienie statku Tannenberg, wysadzenie pociągu amunicyjnego pod Gołębiem, oraz rozbicie więzień w Krasnymstawie, Radomsku, Siedlcach i Pińczowie.
Końcowy okres wojny[]
W końcowym okresie wojny wielu żołnierzy BCh uznało PKWN oraz wstąpiło w szeregi Ludowego Wojska Polskiego oraz Milicji Obywatelskie. Wielu miejscowych komendantów MO wywodziło się ze środowiska BCh.
W marcu 1945 roku Komenda Główna zdecydowała o rozwiązaniu BCh, a żołnierzom zalecono wstępowanie do Ludowego Wojska Polskiego. Decyzja ta nie była popierana przez Stronnictwo Ludowe. Formalnie BCh zostały całkowicie rozwiązane we wrześniu 1945.
Organizacja[]
Struktura organizacyjna Batalionów Chłopskich obejmowała prawie cały okupowany kraj z wyjątkiem województw: wileńskiego, nowogrodzkiego, poleskiego i pomorskiego.
Do końca 1943 roku powstało dziesięć okręgów:
- I – Okręg Warszawa Miasto BCh
- II – Okręg Warszawa Województwo BCh
- III – Okręg Kielce BCh
- IV – Okręg Lublin BCh
- V – Okręg Łódź BCh
- VI – Okręg Kraków BCh
- VII – Okręg Białystok BCh
- VIII – Okręg Wołyń BCh
- IX – Okręg Lwów BCh
- X – Okręg Poznań BCh