Bitwa pod Żelazną – bitwa powstania styczniowego stoczona 25 sierpnia 1863 roku. Starcie zakończyło się klęską oddziału majora Ludwika Żychlińskiego.
Przebieg[]
Po powrocie do powiatu warszawskiego major Ludwik Żychliński zajął się reorganizacją oddziału liczącego 300 strzelców, 400 kosynierów, 350 kawalerzystów i 300 nieuzbrojonych ochotników. Wkrótce dostał rozkaz wsparcia Michała Heydenreicha "Kruka" i 24 sierpnia 1863 roku przeprawił się na prawy brzeg Wisły. Rozłożył obóz w Dąbrówce, a następnego dnia wysłał zwiadowców i wyruszył w kierunku Bugu. Zwiadowcy trafili na siły rosyjskie dowodzone przez generała Mullera von Zakamelskiego, liczące 9 rot piechoty, szwadron ułanów, szwadron dragonów i secinę Kozaków z dwoma działami. Wojska rosyjskie zmierzały od Miłośny. Major Żychliński natychmiast wycofał furgony i rozstawił strzelców i kosynierów w tyraliery. Następnie rozkazał kawalerii uderzyć na centrum wojsk nieprzyjacielskich. Chcąc poprowadzić powstańczą jazdę do szarży został ranny i spadł z konia. Następnie został ewakuowany z pola bitwy. Powstańcza piechota dzielnie broniła się przez kilka godzin. Na lewym skrzydle dowództwo po rannym kapitanie Ślepowiczu przejął Fabianim, który rozkazał wycofanie się ku Wiśle. Powstańcy w nocy przeprawili się przez rzekę, zakopali broń i oddział został rozpuszczony. Za nimi przeprawili się Kozacy, a reszta wojsk rosyjskich i działa przeprawiły się promem. Powstańcze prawe skrzydło cofnęło się do lasu, a następnie na rozkaz Żychlińskiego przyłączyło się do oddziału majora Adama Andrzeja Zielińskiego.
Straty rosyjskie wynosiły 19 oficerów i około 80 szeregowców poległych. Ranny był pułkownik Kulgaczew. Straty powstańcze wynosiły 46 zabitych i kilkunastu rannych, w tym mjr. Żychliński.
Ciekawostki[]
- Jednym z uczestników bitwy był Aleksander Głowacki - przyszły pisarz, znany jako Bolesław Prus.