Bitwa pod Batorzem zwana również bitwą na Sowiej Górze – bitwa powstania styczniowego stoczona 6 września 1863 roku na Lubelszczyźnie. Starcie zakończyło się klęską powstańców i śmiercią pułkownika Marcina Borelowskiego "Lelewela".
Przebieg[]
Po wygranej przez powstańców bitwie pod Panasówką Rosjanie zwiększyli nacisk na oddział pułkownika Marcina Borelowskiego "Lelewela" i Kajetana Cieszkowskiego "Ćwieka". Do sił ścigających Lelewela z Lublina dołączyło kolejnych 5 rot piechoty ppłk. Jełszyna i secina Kozaków podpułkownika Gołubiewa. Z Zamościa wyszło kolejnych 5 rot piechoty dowodzone przez Suchonina i secina Kozaków z kolumny Emmanuela. Połączone oddziały Borelowskiego, Cieszkowskiego i Grudzińskiego liczące 600 piechoty (w tym 50 kosynierów) i 150 jazdy, ruszyły w głąb kraju by uniknąć zepchnięcia w zabór austriacki. 6 września 1863 roku nad ranem powstańcy stanęli w Otroczu. Po rozstawieniu pikiet powstańcy zostali zaatakowani przez Kozaków. Borelowski rozwinął 3 kompanię w tyralierę, a Ćwiekowi rozkazał wycofać się do Batorza. Kozacy zostali odparci, a siły polskie wycofały się pod Sowią Górę. Lelewel zwołał naradę dowódców. Sam był przeciwny bitwie, ale za namową pozostałych oficerów, postanowił zastawić pułapkę. Powstańcy zaplanowali atak na rosyjską kolumnę w wąwozie. 1. i 3. kompania obsadziła wąwozy, furgony miały być chronione przez część sił Ćwieka, a jazda Rylskiego i Zakrzewskiego stanęła w Batorzu. Wkrótce powstańcy usłyszeli strzały armatnie. Polacy otworzyli ogień do straży przednich sił rosyjskich. W walce ranny został kapitan dowodzący 3. kompanią strzelców. Wkrótce na miejsce dotarła reszta sił rosyjskich, która otworzyła ogień do powstańców. Ranny w nogę został Lelewel, a w szeregach jazdy Ćwieka stojącej na prawym skrzydle zapanowała lekka panika. Lewe skrzydło obsadzone przez 1. i 3. kompanię broniło się niewzruszone. Wkrótce Lelewel został postrzelony po raz drugi. Kula trafiła go w brzuch, przeszła przez żołądek i wyrwała część kości pacierzowej. Borelowski zmarł chwilę później. Śmierć dowódcy spowodowała panikę w szeregach powstańców. Znajdujący się w pobliżu węgierski ochotnik baron Walisz, próbował opanować zamieszanie, ale również zginął. Powstańcze oddziały zaczęły się cofać w popłochu. Część Rosjan rzuciła się do grabieży, a reszta ruszyła za powstańcami.
Mogiła powstańców poległych pod Batorzem.
Oddział Ćwieka, furgony i jazda, ścigane przez Kozaków cofnęły się ku Woli Studzieńskiej i Studzianic. Dowództwo nad kawalerią, w miejsce rannego Skłodowskiego przejął Zakrzewski. Przeprowadził szarżę w której odpędził Kozaków i ocalił część furgonów. Cztery z nich wpadły w ręce Rosjan. Część rozbitego oddziału Lelewela dołączyła do Ćwieka, a resztę zbierał ppłk. Grudziński i kpt. Tornicki. Pewna ilość powstańców przeszła granicę pod Lublińcem.
Straty powstańców wynosiły 30 zabitych i 47 rannych. Polegli Borelowski, Walisz, Kalita, Mrozowski, Mieszkowski i rotmistrz Bolba. Rosyjski 18. Wołogdański Pułk Piechoty stracił 5 zabitych i 8 rannych, ale straty całkowite były większe.