Bitwa pod Briańskiem − jedna z bitew Operacji Barbarossa, mająca miejsce w dniach od 30 września do 21 października 1941. Przeprowadzona została w obwodzie briańskim w ramach ogólnej kampanii moskiewskiej.
Wracając ze zdobytego Kijowa, Heinz Guderian niespodziewanie zaatakował i zdobył Briańsk oraz Orła z niewielkimi stratami, otaczając w ten sposób dwie radzieckie formacje, 13 Armię i 3 Armię. Trzecia formacja radziecka, 50. Armia została otoczona przez piechotę niemieckiej 2. Armii na północ od Briańska. Otoczone oddziały Armii Czerwonej nadal walczyły, opóźniając uderzenie na Moskwę, przez dwa tygodnie. Opóźnienie, a także straty, jakie ponieśli Wehrmacht likwidujący kieszenie, przyczyniły się do klęski Niemiec pod bramami Moskwy. W wyniku tej bitwy Niemcy zdobyli Briańsk i utrzymali go do czasu ich wypchnięcia przez Armię Czerwoną 17 września 1943, w ramach operacji smoleńskiej.
Przebieg[]
Prolog[]
Po udanym okrążeniu odtworzonego Frontu Zachodniego w okolicach Smoleńska, czołgi Grupy Armii Środek zostały zatrzymane, aby piechota mogła dogonić i zlikwidować siły radzieckie zgromadzone w okrążeniu. Na północy, Grupa Armii Północ zatrzymała się w drodze do Leningradu, a Grupa Armii Południe walczyła o Kijów. Aby zabezpieczyć boki Grupy Armii Środek, Hitler nakazał, aby 3. Armia Pancerna została skierowana na północ, a 2. Armia Pancerna na południe. Jednostkom Grupy Armii Środek: 4. Armii i 9 Armii, polecono czekać i umocnić swoje pozycje, aż ich flanki zostaną zabezpieczone.
Podczas "zstoju" w ofensywie, Sztab Generalny Armii Czerwonej, Stawka rozkazała formacjom Armii Czerwonej zgromadzonym wokół Smoleńska i Briańska przeprowadzić frontalne ataki na Grupę Armii Środek w celu odepchnięcia Wehrmachtu od Moskwy. Ofensywa została przeprowadzona przeciwko jednostkom w silnych pozycjach obronnych i prawie wszystkie z nich były katastrofami, które poważnie osłabiły siły Armii Czerwonej broniące podejścia do Moskwy.
Bitwa[]
We wrześniu 1941 r. niemieckie wojska XLVII. Korpusu Armii, pod dowództwem gen. Joachima Lemelsena przeprawiły się przez rzekę Desna na południowy zachód od Moskwy. Podczas przełomowego ataku wojska niemieckie przedarły się przez Front Briański w dniu 30 września, by okrążyć 50. armię. Dowódca brygady, Andriej Jeriomienko, zastosował strategię obrony głębokiej, z rezerwami frontu składającymi się z dwóch dywizji piechoty, jednej dywizji czołgów i jednej brygady czołgów w rejonie Briańska. Jednak w trakcie operacji wojska Korpusu XXXXVII zdobyły Karaczów i 6 października ruszyły na wschód od miasta, próbując połączyć się z XXXXIII Korpusem nadchodzącym z przeciwnego kierunku.
To zmusiło 50. i 13. Armię oraz Grupę Operacyjną generała majora Arkadija Jermakowa do odwrotu, by uniknąć okrążenia, a w konsekwencji Briańsk został oddany bez znaczących walk. Niezależnie od tego miasto zostało poddane ostrzale ciężkiej artylerii i bombardowaniu lotniczemu, które zniszczyło dużą część miasta.
Armia Czerwona w ramach operacji obronnej Orzeł-Briańsk straciła ponad 80 000 zabitych w mieście i okolicach, a około 4062 żołnierzy zostało rannych i hospitalizowanych. Kolejne 50 000 żołnierzy zostało wziętych do niewoli.
Podsumowanie[]
Na mocy okrążenia Guderiana Niemcy zniszczyli wszystkie siły Armii Czerwonej broniące południowych podejść do Moskwy, otwierając drogę do Tuły. Tuła stała w centrum sieci drogowej i kolejowej na południe od Moskwy, a jej zdobycie było kluczowe dla ofensywy w Moskwie. Po okrążeniu Frontu Briańskego Guderian był bliżej Tuły niż najbliższa formacja Armii Czerwonej. Jednak opóźnienie w likwidacji okrążenia kupiło cenny czas na ściągnięcie posiłków na południe od Moskwy, stabilizując front. Kiedy Guderian wznowił uderzenie, nie udało mu się zdobyć Tuły, a zamiast tego zdecydował się ominąć miasto. Stwarzało to poważne ograniczenia logistyczne dla reszty kampanii w Moskwie. Kiedy w grudniu Stalin zarządził moskiewski kontratak, kontrola Armii Czerwonej nad Tułą zmusiła Guderiana do wycofania spod Moskwy 2. Armii Pancernej, z pogwałceniem bezpośredniego rozkazu Hitlera. Spowodowało to dymisję Guderiana w styczniu 1942 roku.
Tuła została nagrodzona tytułem Bohatera Miasta w 1976 roku.
Ciekawostka[]
- Walczący w bitwie rosyjski czołgista Michaił Kałasznikow został ranny, a podczas pobytu w szpitalu rozpoczął pracę nad bronią mającą pomóc ZSRR w zwycięstwie nad nazistami. Tak właśnie powstał karabin AK.