Bitwa pod Chrobrzem – bitwa powstania styczniowego rozegrana 17 marca 1863 roku. Starcie zakończyło się zwycięstwem polskim sił gen. Mariana Langiewicza.
Przebieg[]
Przed bitwą[]
Świeżo upieczony dyktator Marian Langiewicz, 15 marca dotarł do Chrobrza. Wieś ta została wybrana nieprzypadkowo, ponieważ należała do znienawidzonego Aleksandra Wielopolskiego, a powstańcy planowali uzupełnić zapasy na jego koszt. Dowódcy surowo zabronili wandalizmów. W ślad za powstańcami poruszali się Rosjanie. Za Langiewiczem zmierzał mjr. Bentkowski z trzema rotami piechoty, pół szwadronem dragonów i 40 Kozakami. 16 marca z Kielc, na czele czterech rot piechoty, dwóch szwadronów dragonów i 65 Kozaków, wyruszył płk. Ksawery Czengiery. Rozkaz do wymarszu otrzymał od gen. ks. Aleksander Szachowski. W Chęcinach płk. Czengiery dowiedział się, że polski oddział znajduje się w Chroberzu. Wysłał gońca do gen. Szachowskiego, który miał powiadomić go o planie i wezwać mjr. Bentkowskiego i mjr. Jabłońskiego do Chroberza. Czengiery maszerował pod Chroberz, a prawą stroną Nidy puścił mały oddział, by pozorował marsz sił głównych. Zadaniem oddziału było również zamknięcie odwrotu przez Nidę, a siły majorów Bentkowskiego i Jabłońskiego miały zamknąć pierścień okrążenia.
Bitwa[]
17 marca 1863 roku około godziny 14 siły powstańcze zostały zaalarmowane przez Żyda oraz dwie kurierki, które widziały siły rosyjskie. Około godziny 15 rozpoczęto przeprawę przez rzekę, kierując się na Grochowiska. Wymarsz osłaniał szef sztabu Langiewicza, Władysław Bentkowski. Dysponował on żuawami, batalionem piechoty (głównie kosynierzy), plutonem saperów kpt. Hajkowskiego i garstką ułanów. Żuawi śmierci zostali ustawieni w tyralierę wokół wsi i pałacu. Zajęli rów, który wzmocnili wysokimi płotami.
Po pewnym czasie kawalerzyści zawiadomili o zbliżających się Moskalach. Bentkowski wydał rozkaz przejścia Nidy i spalenia mostu. Wilgotne drewno nie chciało się palić i podkomendni Rochebrune'a pilnowali by Rosjanie nie ugasili mostu. Od północy zbliżała się do nich kolumna płk. Czengierego. Na rosyjskim prawym skrzydle stanął szwadron dragonów. W środku stanęła artyleria, która otworzyła ogień. Lewe skrzydło obsadziła piechota i Kozacy.
W szeregach powstańców zapanował chaos. Bentkowski próbował namówić konnicę by dokonała demonstracji siły i dała czas na wycofanie się żuawów. Dowodzący konnicą gen. Czapski odparł, że konie jego ludzi są zmęczone i na czele konnicy wycofał się za Zagość. Langiewiczowi udało się opanować chaos i wraz z Dionizym Czachowskim obsadził zalesione wzgórza, po wschodniej stronie, przy drodze na Grochowiska. Ogień powstańców powstrzymał Kozaków, którzy próbowali obejść siły polskie. Sytuacja żuawów i saperów robiła się coraz gorsza. Po drugiej stronie rzeki pojawił się rosyjski oddział Bentkowskiego, który próbował forsować Nidę i został powstrzymany przez ogień otwarty przez żuawów. Wkrótce most uległ spaleniu i żuawi rzucili się biegiem do ucieczki. Czengiery chcąc wykorzystać sytuację, rzucił do ataku dragonów. Rochebrune rozwinął żuawów w linię bojową i otworzył ogień. Rosjanie zostali zatrzymani około 300 metrów przed linią ludzi Rochebrune'a. Po godzinnym marszu, żuawi dotarli do głównych sił polskich, gdzie zostali serdecznie powitani. Około godziny 18 padły ostatnie strzały.
Po bitwie[]
Bitwa nie przyniosła żadnego rozstrzygnięcia taktycznego. Straty obu stron były niewielkie. Polacy stracili 5 zabitych i 20 rannych, a Rosjanie mieli kilkunastu zabitych i rannych. W bitwie pod Chrobrzem powstańcy stracili część sowich taborów i większość zaopatrzenia. Siły Langiewicza wycofały się w kierunku na Grochowiska.
Ciekawostki[]
- Zarówno szef sztabu Langiewicza, dowodzący w bitwie i major dowodzący jedną z rosyjskich kolumn nosili to same imię i nazwisko - Władysław Bentkowski.