Bitwa pod Pieskową Skała – bitwa powstania styczniowego rozegrana 4 marca 1863 roku. Bitwa zakończyła się zwycięstwem partii gen. Mariana Langiewicza, która umknęła rosyjskiej obławie.
Przebieg[]
Przed bitwą[]
Powstańcy gen. Mariana Langiewicza w drodze na Pieskową Skałę.
Po bitwie pod Małogoszczem oddział Mariana Langiewicza krążył po okolicznych wsiach, próbując zgubić rosyjską obławę. Ostatecznie ruszył na Nagłowice, gubiąc przy tym rosyjski pościg. Rosjanie pod Ewelinem natknęli się na powstańczy tabor i wzięli do niewoli 50 powstańców. Na poszukiwanie taborów Langiewicz wysłał Lubomira Cywińskiego, który przekazał mu smutne wieści. Polacy stracili wszystkie zapasy, amunicję oraz żywność. Ostatecznie 2 marca oddział Langiewicza dotarł do Pieskowej Skały, gdzie zajął zamek hrabiego Mieroszewskiego. Potwornie zmęczeni powstańcy usnęli, bez wystawiania czat. Z Małogoszcza do Pieskowej Skały dotarło jedynie około 1000 powstańców. Wkrótce dołączył do nich m.in: oddział Teodora Cieszkowskiego. Morale powstańców było słabe. Ponadto narastał konflikt między Jeziorańskim, a Langiewiczem. Oficerowie Jeziorańskiego nie uznawali wyższości Langiewicza.
Zagrożenie jeszcze nie minęło, a powstańcy znaleźli się w zasięgu garnizonów w Miechowie, Olkuszu i Częstochowie. Z Częstochowy wyruszył generał major książę Aleksander Szachowski. Wkrótce dostał rozkaz zniszczenia sił Langiewicza, kierujących się ku granicy. Gen. Szachowski wsadził na chłopskie wozy, dwie roty piechoty i ruszył do Żarnowca. Tam dowiedział się, że Polacy kierują się w stronę Skały. Szachowski wydał rozkazy, by z zachodu, z Olkuszu uderzył baron Medem, a od wschodu, z Miechowa uderzył mjr. Stonzelwald. On sam miał uderzyć od północy. Łącznie siły rosyjskie miały liczyć około 1 700 żołnierzy. Powstańcy złapali kuriera z rozkazami i garnizon miechowski nie został powiadomiony o akcji.
Bitwa[]
Mogiła powstańców z 1863 roku pod zamkiem w Pieskowej Skale.
Wczesnym rankiem 4 marca przeciwko siłom Langiewicza, ruszyły jedynie dwie kolumny rosyjskie. Pierwsza do walk włączyła się kolumna olkuska, która w Sułoszowej, zaatakowała polską kawalerię. Baron Madem zorientował się, że główne siły polskie znajdują się w Pieskowej Skale i skorygował kierunek marszu. Około godziny 7 powstańcy opuścili zamek, zostawiając tam jedynie 20 strzelców i 30 kosynierów. Rosjanie rozpoczęli wspinaczkę na wzgórze, a Polacy otworzyli ogień. Ze względu na niską jakość amunicji, nie był on celny i nie wyrządził większych strat.
Po pewnym czasie żołnierze rosyjscy wyważyli bramę i wtargnęli do zamku. Nie było już w nim powstańców, którzy wycofali się tylnym wyjściem. Rosjanie natknęli się na grupę maruderów którzy zostali zabici bagnetami. Rosjanie ograbili i podpalili zamek. W tym samym czasie siły Dionizego Czachowskiego próbowały okrążyć siły barona Madema. Czachowski dotarł do wąskiego wąwozu, gdzie był zagrożony odcięciem przez główne siły gen. Szachowskiego. Sytuację opanował gen. Jeziorański, który do osłony wysłał siły Józefa Śmiechowskiego i strzelców Grudzińskiego. Rozpoczęła się strzelanina, a do walki dołączyli kosynierzy Pióry i Dąbrowskiego, którzy odepchnęli Rosjan. Tym samym bitwa się zakończyła.
Po bitwie[]
Tablica na mogile powstańców pod zamkiem w Pieskowej Skale.
Bitwa pod Pieskową Skałą nie przyniosła rozstrzygnięcia. Można uznać, że zwycięstwo odnieśli powstańcy, którzy odepchnęli dwie rosyjskie kolumny. Po godzinie 22 siły powstańcze wycofały się w kierunku Skały. Polskie straty wynosiły 2-20 zabitych, a 10-15 było rannych lub wpadło do niewoli.
Rosjanie stracili 3 zabitych i 8 rannych.