Historia Wiki

Bitwa pod Tarnawatką – bitwa kampanii wrześniowej stoczona w dniach 22-23 września 1939 roku. Część II bitwy pod Tomaszowem Lubelskim. Starcie zakończyło się rozbiciem 1. Dywizji Piechoty Legionów i wzięciem do niewoli rannego gen. Wincentego Kowalskiego.

Przebieg[]

W nocy z 22 na 23 września 1939 roku 1. Dywizja Piechoty Legionów gen. Wincentego Kowalskiego rozpoczęła natarcie, by przebić się przez trasę zamojsko-tomaszowską. O świcie udało się wypchnąć niemiecki 38. Pułk Piechoty płk. Arnolda Szelinskiego z 8. Dywizji Piechoty gen. Rudolfa Koch-Erpacha i przeciąć szosę. Ciężkie walki toczyły się o Antoniówkę, na zachód od traktu. Wkrótce miejscowość została zdobyta. Z pobliskiej Tarnawatki Niemcy mieli dogodnie warunki do prowadzenia ostrzału. Słysząc odgłosy bitwy, dowódca 3. Brygady Piechoty płk. Stanisław Tatar, postanowił wspomóc siły polskie w Antoniówce. Zdobyto Szumin, ale dalszy postęp został powstrzymany przez ostrzał artyleryjski i karabinów maszynowych. Do Antoniówki przybył dowódca dywizji gen. Kowalski i rozkazał siłom płk. Tatara zdobyć Tarnawatkę. Polscy żołnierze wyparli Niemców z Szumina i po ciężkich walkach zajęto Tarnawatkę. Sytuacja niemieckiej 8. Dywizji Piechoty stała się ciężka i wzmocniono ją kilkoma mniejszymi pododdziałami. Mimo tego siły polskie spychały Niemców w kierunku Tomaszowa. 1. Dywizja Piechoty Legionów ponosiła duże straty, a do walki włączały się kolejne niemieckie odwody. Ponadto nieprzyjaciel schwytał oficera sztabowego, który miał przy sobie pisemne rozkazy z dowództwa dywizji i gen. Koch-Erpach poznał zamiary Polaków. Przed południem siły niemieckie dokonały kontrataku na północy, zdobywając Antoniówkę. Około godziny 14, elementy niemieckiego 28. Pułku Piechoty płk. Gustava Höhne'a i 83. Pułku Piechoty płk. Wilhelma von Altrocka, uderzyły na południu i oskrzydliły siły polskie. Godzinę później 1. Dywizja Piechoty Legionów została całkowicie okrążona. Gen. Kowalski próbował wyrwać się z okrążenia, ale próba zakończyła się niepowodzeniem. Wysłał meldunek do dowódcy Frontu Północnego gen. Stefana Dąb-Biernackiego, w którym informował o swoim położeniu i rozbiciu swoich sił. Niemiecka artyleria powodowała duże straty w szeregach polskich. Ranny został gen. Kowalski, który nakazał swoim żołnierzom, przebijać się na własną rękę. Z okrążenia wyrwały się zgrupowania mjr. Kiczaka i ppłk. Kokoszki. Ranny gen. Kowalski dostał się do niewoli.

Po bitwie[]

Antoniówka cemntarz wojenny 1939

Cmentarz żołnierzy polskich w Antoniówce.

Bitwa pod Tarnawatką związała większość sił niemieckich 8. Dywizji Piechoty. O zmroku, niemieccy żołnierze wycofali się z okolic Tarnawatki. Ranny gen. Wincenty Kowalski został przetransportowany do Tomaszowa Lubelskiego. Pytany dlaczego jego dywizja, mimo katastrofalnego położenia, kontynuowała walkę, odpowiedział, że honorem dywizji im. Józefa Piłsudskiego była walka do ostatniego żołnierza. W wyniku walk, 1. Dywizja Piechoty Legionów została niemal całkowicie rozbita. Zginęło lub było rannych 75% żołnierzy. Niewoli uniknął płk. Stanisław Tatar.

Źródła[]

  • Tomaszów Lubelski 1939, Piotr Greszta