Herb Górnego Śląska
Mapa z 1746 roku
Górny Śląsk (łac. Silesia Superior, cz. Horní Slezsko, niem. Oberschlesien, śl-niem. Oberschläsing) – część historycznej krainy Śląska, położona w południowej Polsce i północnych Czechach. Stolicami Górnego Śląska są Opole i Racibórz.
Region ten znany jest głównie z występujących tam złóż węgla kamiennego. Oprócz wielkiego przemysłu posiada także rozwinięte rolnictwo. Jego najważniejszą rzeką jest Odra.
Przynależność państwowa[]
- I ne. - ok. IV w. ne. - Regnum Vannianum
- IX w. - Państwo Wielkomorawskie
- X w. - Królestwo Czech
- 990 - 1039 - Polska pierwszych Piastów
- 1039 - 1050 - Królestwo Czech
- 1050 - 1138 - Polska
- 1138 - XIV w. - okres rozbicia dzielnicowego
- XIV w. - 1469 - Królestwo Czech
- 1469 - 1478 - Królestwo Węgier
- 1478 - 1526 - Królestwo Czech
- 1526 - 1741 - Cesarstwo Austriackie
- 1741 - 1871 - Królestwo Prus (większość, reszta została w Cesarstwie Austriackim)
- 1871 - 1918 - Cesarstwo Niemieckie (większość, reszta dalej w Cesarstwie Austriackim)
- 1918 - 1922 - Republika Weimarska
- 1922 - 1939 - Polska
- 1933 - 1945 - III Rzesza Niemiecka
- od 1945 - Polska (aktualnie większość historycznych ziem wchodzi w skład woj. opolskiego) i Czechy
Nazwa[]
Wschodnią część obecnego Śląska zajmowało w średniowieczu księstwo opolskie, która to nazwa wywodzi się od tytulatury Piastów, książąt opolskich – Dux Opoliae – potomków Mieszka I Plątonogiego. Tytuł ten odróżniał ich od potomków Bolesława Wysokiego, którzy używali przede wszystkim tytułu książąt śląskich – Dux Silesie. Termin Górny Śląsk pojawił się po raz pierwszy w źródłach w 1462. W literaturze nazwa regionu pojawiła się po raz pierwszy w kronice Gentis Silesiae Annales Joachima Cureusa wydanej w 1571 r.
Obecnie nazwa Górny Śląsk używana jest potocznie, natomiast nie funkcjonuje oficjalnie, na żadnym szczeblu administracji państwowej.
Ciekawostki[]
- Śląsk Opawski należy do Górnego Śląska, lecz niektórzy uznają go za osobny region.
- W Królewskiej Odlewni Żeliwa w Gliwicach, znanej jako Huta Gliwicka, po raz pierwszy odlano najwyższe niemieckie odznaczenie wojskowe – Krzyż Żelazny.
- Pociąg Latający Ślązak rozwijał prędkość maksymalną 160 km/h.
- W XIX wieku Ślązakami nazywano wszystkich mieszkańców owego regionu, nawet Niemców.
- Przez jedną z gmin na Górnym Śląsku, gminę Gaszowice ciągnie się legendarna Kolej Wilhelma (niem. Wilhelmsbahn), nazywana Wilhelmbaną, łącząca stolice regionu z Berlinem, Wiedniem i Budapesztem. Raz nawet, późną wiosną 1879, po gigantycznej ulewie, przerwała się grobla pomiędzy stawami, stanowiąca drogę z Gaszowic do Łukowa, wskutek czego zalane zostały tory kolejowe, wstrzymano więc na kilka dni ruch pociągów[1] . Mało wówczas brakowało, aby jedna wieś nie sparaliżowała ruchu kolejowego w całym Cesarstwie Niemieckim.
- Las opisywany przez Eichendorffa w jednym z jego wierszy jest częścią Lasów Rudzkich, znajduje się pod wsią Zwonowice. Jest to Las Zwonowicki.
- W Jejkowicach znajduje się Szlak pszczyński, czyli leśna droga, którą do drugiej wojny światowej używali książęta Hochbergowie i Hohenlohe-Schillingsfürst, gdy odwiedzali siebie nawzajem.
- Huta Mała Panew (niem. Malapanehütte) w Ozimku jest najstarszą wciąż działającą hutą zarówno na Górnym Śląsku, jak i w Polsce.
- W połowie XIX w. większość światowej produkcji cynku pochodziło właśnie z Górnego Śląska.
- W 1945 gdy pałac w Dobrej został podpalony podczas natarcia frontu wschodniego, spłonął wraz z dziewięćdziesięcioma czerwonoarmistami.
- Wszystkie panujące dynastie Europy miały krewnych na Górnym Śląsku.
- W Turawie znajduje się pałac rodziny Garnier-Turawa. Podobnie jak firma Garnier produkująca kosmetyki, jest to ród o francuskim pochodzeniu.
- Z Górnego Śląska pochodził Carl Ulitzka - współorganizator struktur CDU.
- Najsłynniejszym burmistrzem w historii Górnego Śląska był burmistrz Bytomia Georg Brüning.
Linki zewnętrzne[]
Przypisy[]
<references>
- ↑ Gaszowice wczoraj i dziś, str. 6