Historia Wiki
Advertisement

Henryk IV Probus (Prawy) (ur. w 1257 roku, zm. 23 czerwca 1290 roku) – książę wrocławski i krakowski z dynastii Piastów. Urodził się jako syn Henryka III Białego i Judyty, córki Konrada I mazowieckiego.

Kalendarium[]

  • 1257 - narodziny
  • 1266 - śmierć ojca, jego księstwem według testamentu sprawować pieczą zaczął król czeski Przemysł Ottokar II oraz brat Henryk Salzburski, arcybiskup Salzburga

Henryk Probus przeszedł po opiekę Szymona Gallicusa na dworze czeskim, Szymon stał się później wiernym zaufanym księcia. Henryk pasjonował się rycerstwem, był człowiekiem wykształconym - nie dość, że umiał pisać to jeszcze pisał wiersze.

  • 1271 - udział w wyprawie czeskiej przeciwko królowi węgierskiemu Stefanowi, czego wynikiem był najazd Węgrów na Wrocław.
  • 1276 - posiłkowanie króla czeskiego w walkach z Rudolfem Habsburgiem. Pomimo propozycji otrzymania tytułu księcia Rzeszy pozostał wierny Przemyślidom.
  • 1277 - porwanie Henryka przez Bolesława II Rogatkę, nieudana wyprawa odwetowa sił wielkopolsko-głogowskich
  • 1278 - porażka Przemysła Ottokara II z Rudolfem Habsburgiem w bitwie pod Suchymi Krutami i śmierć króla. Rychło po otrzymaniu wiadomości o klęsce, pospieszył do Pragi, aby objąć opiekę nad małoletnim Wacławem II. Niestety nie udało się - Rudolf przekazał Wacława pod opiekę margrabiemu brandeburskiemu, Ottonowi.
  • 1281 - zjazd w Baryczy; Henryk Probus porywa księcia wielkopolskiego Przemysła II i Henryków, władców Legnicy i Głogowa. Przemysł w zamian za wolność oddał mu ziemię wieluńską, a Henryki zagwarantowali pomoc militarną
  • 1281 - nieudana wyprawa na Kraków

Henryk, usiłując za wszelką cenę wzmocnić swoją pozycję wśród książąt dzielnicowych, konfiskował majątki możnych oraz Kościoła. W wyniku tej działalności biskupstwo wrocławskie straciło 70 wsi, co znacznie uszczupliło jego dochody. Ponadto Henryk zgarniał daniny należne hierarchom kościelnym, a także nagminnie łamał immunitet sądowy dóbr pozostających pod kuratelą episkopatu. Po krakowskiej klęsce w 1281 książę zabrał przechowywane w kościele Dominikanów środki księcia krakowskiego, przeznaczone na walki z Tatarami. Mediacja, a w rezultacie i wyrok sądu papieskiego nie doprowadziły do rozstrzygnięcia sporu. W tej sytuacji biskup Tomasz obłożył księcia klątwą, a ziemię mu podległe interdyktem, którą w 1286 roku potwierdził papieża Honoriusza IV. Mimo to część duchowieństwa w tym zakon franciszkanów nie podporządkowały się interdyktowi. Konwent dominikanów, który najmocniej wspierał Tomasza został wypędzony z Wrocławia, sam zaś biskup wraz z kapitułą przeniósł się do Otmuchowa, skąd kontynuował dalszą walkę. Henryk zajął zbrojnie nową siedzibę biskupa zmuszając Tomasza do ucieczki do Raciborza. Biskup ogłosił krucjatę przeciwko Probusowi. Dynamika wydarzeń wywołała mediację Jakuba Świnki, która nie przeszkodziła najechać Henrykowi Racibórz w 1287. Pojmany biskup poddał się księciu i zgodził się na zawarcie korzystnej dla obu stron umowy.

  • 1288 - ruszenie na Kraków i zdobycie miasta po śmierci Leszka Czarnego
  • 1289 - bitwa pod Siewierzem między siłami Probusa a koalicją kujawsko-mazowiecką. Po stronie Henryka walczył Przemko ścinawski, Bolko I opolski oraz prawdopodobnie Henryk V Brzuchaty. Koalicja kujawska to Bolesław II mazowiecki, kandydat na tron krakowski oraz Władysław I Łokietek, którzy okazali się wyjść z bitwy zwycięsko. Zginął Przemko. Łokietek wspierany przez biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa zajął Kraków spodziewając się odwetu Henryka.
    • przegrane przez Henryka bitwy pod Skałą oraz pod Święcicami
    • około sierpnia Henryk znowu opanował Kraków, Łokietek uciekł, w tym czasie Henryk zaczął starania o koronę królewską, wysłał do Rzymu wysłannika. Wysłannik zaopatrzony w 12 tysięcy grzywien - ukradł ich część (400 grzywien), podmieniając je na fałszywe co wywołało gniew papieża. Wysłannik uciekł do Wenecji, ale nadal nie czuł się bezpieczny i kazał swojemu bratu medykowi otruć Probusa.
  • 1290 - śmierć Henryka

Źródła[]

  • Henryk IV Probus, tom 18 kolekcji Władcy Polski, Hachette
Advertisement