II Rzeczpospolita – Rzeczpospolita Polska w latach 1918-1939.
Zadania nowego państwa[]
Przed rządami II Rzeczpospolitej czekały bardzo trudne zadania: musieli oni zaprowadzić reformy rolnictwa, edukacji, monetarną. Po powstaniu państwa i ustaleniu już granic należało zaprowadzić ład i porządek. Uchwalono konstytucję. Zaprowadzono reformę monetarną (2 razy) za pierwszym razem monetą jaka obowiązywała była marka polska, a następnie złoty. Rządzący musieli nawet ustalić wspólny rozstaw torów kolejowych, gdyż każde państwo zaborcze miało inną szerokość.
Edukacja[]
Została wprowadzona w życie reforma edukacji, mająca na celu zmniejszenie o połowę a następnie do zera analfabetyzmu na ziemiach polskich. Reforma zakładała wprowadzenie w życie szkół gimnazjalnych i matury. Można stwierdzić że reforma ta w znacznym stopniu się udała, ponieważ Polacy dokonali bardzo wielu odkryć w dziedzinie matematyki i w innych dziedzinach. Jednak nie udało się zlikwidować analfabetyzmu na wsi.
Emigracja ze wsi do miasta[]
Po powstaniu II Rzeczpospolitej około 70% mieszkańców to byli mieszkańcy wsi a pozostałe 30% to mieszkańcy miast. Sytuacja ta uległa zmianie w latach 30. XX wieku.
Grupy etniczne i narodowości w II Rzeczpospolitej[]
- Polacy - 68,8%.
- Ukraińcy – 10,1%.
- Rusini – 3,8%.
- Białorusini – 3,1%.
- Rosjanie – 0,4%.
- Niemcy – 2,3%.
- Żydzi – 8,6%.
- Poleszucy – 1,8%.
- inni – 1%.
Emigracja z kraju[]
W latach 1925-1935 kraj opuściło około ćwierć miliona obywateli, którzy emigrowali głównie do Kanady oraz Argentyny, W całym okresie istnienie II Rzeczpospolitej, popularne były prace sezonowe za granicą np. w Niemczech (zagłębie Rury) gdzie zatrudnienie znalazło całkiem spora liczba Polaków.
Kalendarium[]
- 11 listopada 1918 - objęcie władzy wojskowej w stolicy (Warszawie) przez marszałka Józefa Piłsudskiego.
- 1918 - 1921 - sześć wojen granicznych z sąsiadami.
- 17 sierpnia 1919 - Pierwsze powstanie śląskie.
- 26 stycznia - wybory do Sejmu Ustawodawczego.
- 20 lutego 1919 - uchwalenie tzw Małej Konstytucji.
- 28 czerwca 1919 - podpisanie traktatu wersalskiego z Niemcami
- 13-19 sierpnia 1920 - bitwa warszawska.
- 2 lutego 1921 – układ sojuszniczy z Francją
- 2 marca 1921 – układ z Rumunią
- 17 marca 1921 – konstytucja marcowa
- 19 marca 1921 – traktat ryski z Rosją radziecką
- 16 grudnia 1922 – zabójstwo prezydenta Narutowicza
- 28 kwietnia 1924 – powołanie Banku Polskiego, początek reformy walutowej Grabskiego
- 12 maja-14 maja 1926 – zamach majowy (stanu) Piłsudskiego (początek sanacji)
- 4 grudnia 1926 – powstaje Obóz Wielkiej Polski w poznańskim "Hotelu Bazar", inicjatorem był Roman Dmowski
- 16 listopada 1930 – tzw. "wybory brzeskie"
- 25 lipca 1932 – pakt o nieagresji ze Związkiem Sowieckim
- 26 stycznia 1934 – deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami
- 23 kwietnia 1935 – ustanowienie konstytucji kwietniowej
- 12 maja 1935 – śmierć Józefa Piłsudskiego
- 1936 – utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego
- 1 października 1938 - wkroczenie wojsk polskich na Zaolzie i przyłączenie go do Polski
- 2 stycznia 1939 – śmierć Romana Dmowskiego
- 31 marca 1939 – gwarancje Wielkiej Brytanii i Francji dla Polski (deklaracja udzielenia pomocy w razie zagrożenia militarnego)
- 17 sierpnia 1939 - śmierć Wojciecha Korfantego
- 23 sierpnia 1939 – pakt Związku Sowieckiego z hitlerowskimi Niemcami (tzw. Pakt Ribbentrop-Mołotow)
- 25 sierpnia 1939 – układ sojuszniczy między Polską i Wielką Brytanią
- 1 września 1939 - najazd III Rzeszy, początek II wojny światowej
- 17 września 1939 (rano) - najazd ZSRR
- 17 września 1939 (wieczorem) - ewakuacja rządu II Rzeczpospolitej przez Kuty (miasto na Ukrainie) do Rumunii
- 28 września 1939 - kapitulacja Warszawy
- 2 października 1939 - dekret o rozwiązaniu Sejmu i Senatu
- 5 października 1939 - kapitulacja oddziałów polskich pod Kockiem, koniec kampanii wrześniowej.
II Rzeczpospolita nadal jednak byłą międzynarodowo uznawana do 1945 roku, a jej rząd na uchodźstwie rezydował w Londynie.
Władze[]
- Naczelnik państwa Józef Piłsudski
- Prezydenci:
- Gabriel Narutowicz
- Stanisław Wojciechowski
- Ignacy Mościcki
- Bolesław Wieniawa-Długoszowski
Obszar[]
Powierzchnia wynosiła 388 634 km², czyli była większa od dzisiejszej o ok. 76 000 km². W granicach jednak nie było Dolnego Śląska, większej części Górnego Śląska, Pomorza Zachodniego, Warmii, Mazur i Ziemi Lubuskiej. Były za tzw. Kresy Wschodnie, czyli Wołyń, Podole, Polesie, Wileńszczyzna i Galicja Wschodnia.
Województwa[]
- województwo białostockie - Białystok
- województwo kieleckie - Kielce
- województwo krakowskie - Kraków
- województwo lubelskie - Lublin
- województwo lwowskie - Lwów
- województwo łódzkie - Łódź
- województwo nowogródzkie - Nowogródek
- województwo poleskie - Brześć nad Bugiem (dziś: Brześć Litewski)
- województwo pomorskie - Toruń
- województwo poznańskie - Poznań
- województwo stanisławowskie - Stanisławów
- województwo tarnopolskie - Tarnopol
- województwo warszawskie - Warszawa
- województwo wileńskie - Wilno
- województwo wołyńskie - Łuck
- autonomiczne województwo śląskie - Katowice
Sąsiedzi[]
Polskie terytoria zależne i autonomiczne[]
- autonomia Śląska - Polska część Górnego Śląska,
- Wolne Miasto Gdańsk - Gdańsk i okolice
Źródła[]
- Encyklopedia dla dociekliwych, wyd. Elżbieta Jarmołkiewicz, ISBN 83-7117-759-3, str.