Józef Klemens Piłsudski ps. Ziuk (ur. 5 grudnia 1867 w Żułowie - zm. 12 maja 1935 w Warszawie) — Naczelnik Państwa Polskiego w latach 1918-1922, Marszałek Polski w latach 1919-1935 i premier II Rzeczpospolitej w latach 1926-1928 i 1930. Uważany za męża stanu.
Młodość[]
Józef Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 roku we wsi Żułów na Wileńszczyźnie. Ojciec jego, Józef Wincent Piotr Piłsudski, pochodził z starego rodu szlacheckiego na Żmudzi. Poślubił on 23 kwietnia 1863 roku swoją kuzynkę, Marię Billewiczównę. W lipcu 1874 roku, gdy pożar spalił dwór w którym mieszkała rodzina Piłsudskich, przenoszą się oni do Wilna. Dzięki wychowaniu przez rodziców, Piłsudski był od początku patriotą. W Wilnie Piłsudski rozpoczyna naukę w tamtejszym gimnazjum rządowym. W tym okresie należy on już do kółka konspiracyjnego "Spójnia", założonego wiosną 1882 roku, lecz niezbyt się w nie angażuje. 2 września 1884 roku umiera jego matka, Maria. Po ukończeniu gimnazjum wileńskiego, w 1885 roku, Piłsudski składa podanie o przyjęcie, na studia medyczne, na uniwersytet w Charkowie. Po roku akademickim decyduje przenieść się do Dorpatu, na tamtejszą uczelnię, jednak z powodu przeciągania się sprawy, nie rozpoczyna studiów na jesień 1886 roku. W Wilnie, w którym przebywa w tym okresie, dalej działa w konspiracji w kilku kółkach.
Narodnaja Wola[]
Na przełomie lat 1885-1886, Piłsudski wiąże się z , terrorystyczną frakcją o nazwie Narodnaja Wola. Organizacja ta jako cel swojego istnienia uznała zamachy na ważnych carskich przedstawicieli władzy. 13 marca 1887 roku, w czasie próby przeprowadzenia zamachu na cara Aleksandra III, spiskowcy, którzy oczekiwali niedaleko pałacu ofiary, zostali zatrzymani przez policję. Jeden z nich, w czasie przesłuchania, wskazał Józefa Piłsudskiego, jako współwinnego. Piłsudski został aresztowany 22 marca 1887 roku, a 2 kwietnia umieszczony w twierdzy Pietropawłowskiej, w Petersburgu. 27 kwietnia rozpoczyna się proces zamachowców, a Piłsudski nie zostaje oskarżony i zeznaje tylko jako świadek. Jednak jeszcze przed procesem, w trybie administracyjnym zostaje skazany na pięć lat zesłania do wschodniej Syberii.
Do 1918 roku[]
Na Syberii poznał zesłańców ukaranych za udział w powstaniu styczniowym. Po odbyciu kary wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Wkrótce stał się jednym z najważniejszych przedstawicieli w organizacji. W lutym 1900 roku Piłsudski znowu został zatrzymany i osadzony w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Następnie trafił do szpitala w Petersburgu. Tam dzięki pomocy uciekł do PPS. Przygotowywał kadry do Wojska Polskiego.
Odzyskanie niepodległości[]
10 listopada 1918 roku Józef Piłsudski przybywa do okupowanej przez Niemców Warszawy. W skutek wybuchu rewolucji w Niemczech, został on wówczas zwolniony z więzienia w Magdeburgu. 11 listopada 1918 r., Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu władzę wojskową, a trzy dni później otrzymał od Rady rządy cywilne. W ten sposób skupił w swoich rękach pełnię władzy. Wysłał wówczas specjalną notę informującą opinię międzynarodową o odrodzeniu państwa polskiego.
Zamach stanu[]
W 1926 roku Piłsudski przeprowadził zamach stanu ze względu na panujący w kraju chaos polityczny oraz nadużywanie władzy. Zamach stanu nie powiódł się, napotkał bowiem na zdecydowany opór ówczesnego prezydenta, Stanisława Wojciechowskiego. W trzydniowych walkach zginęło 400 ludzi. Nowy rząd oraz prezydent poddali się do dymisji. Władze Piłsudski sprawował do 1935 roku. Wzmocnił Polskę na arenie międzynarodowej. Wspierał przygotowywania do nowej konstytucji (tzw. konstytucja kwietniowa), którą uchwalono w 1935 roku. Wzmocnił władzę prezydenta kosztem władzy parlamentu.
Śmierć[]
Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku. Jego pogrzeb przerodził się w wielką manifestację. Polacy w kondukcie żałobnym po Warszawie i Krakowie złożyli mu hołd godny męża stanu. Ciało Józefa Piłsudskiego spoczęło na Wawelu. Z kolei serce Marszałka spoczęło na cmentarzu na Rossie w Wilnie, obok ciała jego matki.
Ciekawostki[]
- Ulubiony pies Piłsudskiego wabił się Pies.
- Rozczytywał się w wielkich poetach romantycznych, w szczególności był wielbicielem twórczości Juliusza Słowackiego.
- Uwielbiał grę w szachy oraz w pasjansa. Nie znosił natomiast gry w brydża.
- Nosił charakterystyczne, sumiaste wąsy, ponieważ ukrywały braki w uzębieniu. W 1887 roku Józef Piłsudski, przebywający w tym czasie w więzieniu w Irkucku, został uderzony kolbą karabinu przez strażnika i stracił dwa przednie zęby. Mimo że zarówno w latach 20., jak i 30. duże sumiaste wąsy były zdecydowanie passé, marszałek nosił je do końca życia.
- W młodości chętnie sięgał po dzieła historyczne poświęcone analizom wojen i bitew, szczególnie napoleońskich.
- Pił duże ilości mocno parzonej herbaty, natomiast nie przepadał za kawą.
- Miał ogromne poczucie humoru i lubił się śmiać z samego siebie. Bardzo lubił karykatury na swój temat.
- Jedną z jego ulubionych rozrywek było stawianie pasjansa.
[]
Bibliografia:[]
Andrzej Garlicki: Józef Piłsudski 1867-1935, Warszawa, Czytelnik, wyd.I, 1988