Jan Zygmunt Skrzynecki herbu Bończa (ur. 8 lutego 1787 roku w Żebraku, zm. 12 stycznia 1860 roku w Krakowie) – polski wojskowy w stopniu generała, Naczelny Wódz powstania listopadowego.
Biografia[]
Jan Zygmunt Skrzynecki urodził się 8 lutego 1787 roku w Żebraku. Jego ojciec Jan był konfederatą barskim. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim. Planował dołączyć do Legionów Polskich we Włoszech, ale przeciwny temu był ojciec. W 1806 roku rozpoczął służbę w Armii Księstwa Warszawskiego. Szybko awansował i w kwietniu 1807 roku był już porucznikiem. Brał udział w bitwach pod Pułtuskiem, Gołyminem i Pruską Iławą. Podczas wojny polsko-austriackiej służył w korpusie księcia Józefa Poniatowskiego i uczestniczył w walkach o Raszyn, Ostrówek i Sandomierz. Odznaczony został Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Następnie objął stanowisko adiutanta gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. W 1812 roku brał udział w inwazji na Rosję i walczył pod Smoleńskiem, Borodino, Czirikowem, Małojarosławcem, Wiaźmą, Krasnym i nad Berezyną. Za męstwo na polu bitwy otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari. Następnie uczestniczył w bitwie pod Dreznem, Lipskiem i Hanau. Podczas walk pod Lipskiem został ranny. W trakcie bitwy pod Arcis-sur-Aube osłaniał Napoleona Bonapartego. W 1815 roku jako podpułkownik rozpoczął służbę w Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego. Od 1818 roku dowodził 8. Pułkiem Piechoty Liniowej. Był jednym z sędziów na procesie Waleriana Łukasińskiego i innych członków Towarzystwa Patriotycznego. Jako jedyny był za uniewinnieniem oskarżonych, ale ugiął się po naciskach księcia Konstantego. Należał do Wolnomularstwa.
Generał Jan Zygmunt Skrzynecki ze sztabem, na obrazie Juliusza Kossaka.
Po wybuchu powstania listopadowego początkowo był bierny. Na początku grudnia 1830 roku, na wezwanie gen. Józefa Chłopickiego wraz z pułkiem przybył do Warszawy. W lutym 1831 roku otrzymał awans na generała brygady i stanął na czele 3. Dywizji Piechoty. Pobił Rosjan w bitwie pod Dobrem, a następnie brał udział w bitwie o Olszynkę Grochowską. Po zranieniu gen. Chłopickiego przejął dowództwo. 26 lutego 1831 roku Rada Wojskowa Rządu Narodowego, z poparciem księcia Adama Jerzego Czartoryskiego mianowano go Wodzem Naczelnym powstania. Na swojego szefa sztabu wyznaczył gen. Wojciecha Chrzanowskiego, a gen. Ignacy Prądzyński został kwatermistrzem generalnym. Pomimo sprawowanej funkcji nie wierzył w sukces zrywu. Potajemnie próbował negocjować z gen. Iwanem Dybiczem. Wiosną 1831 roku siły polskie przeprowadziły ofensywę według planów opracowanych przez gen. Prądzyńskiego. Gen. Skrzynecki odniósł sukces w bitwie pod Wawrem i Dębem Wielkiem, ale zdecydował się przerwać ofensywę. 10 kwietnia gen. Prądzyński pobił Rosjan w bitwie pod Iganiami, a gen. Skrzynecki widząc w nim potencjalnego rywala, nie dopuścił go więcej do dowodzenia. Zaniechał pościgu za wojskami księcia Michała, przez co uniknął szansy na rozbicie jego sił. Poniósł klęskę w bitwie pod Ostrołęką, za co krytykowali go generałowie Jan Krukowiecki i Jan Nepomucen Umiński. 10 sierpnia 1831 roku został odwołany ze stanowiska, a jego miejsce zajął gen. Henryk Dembiński. W cywilnym ubraniu wyjechał z Warszawy i ukrył się w Wolnym Mieście Kraków.
Jan Zygmunt Skrzynecki na emeryturze.
We wrześniu 1831 roku udał się na emigrację. Internowany był w Austrii, a w 1834 roku władze rosyjskie skazały go na ścięcie. Uciekł z internowania i w lutym 1839 roku rozpoczął służbę w Armii Belgijskiej. Wkrótce został głównodowodzącym. W październiku 1848 roku przeszedł na emeryturę. W 1857 roku osiadł w Krakowie.
Zmarł 12 stycznia 1860 roku w Krakowie. Początkowo spoczął na cmentarzu Rakowickim, ale w 1865 roku jego szczątki zostały przeniesione do Kościoła św. Trójcy w Krakowie.