Kazimierz Sosnkowski herbu Godziemba, pseudonimy: Baca, Godziemba, Józef, Józef Godziemba, Ryszard, Szef (ur. 19 listopada 1885 w Warszawie, zm. 11 października 1969 w Arundel, w Kanadzie) - polski żołnierz (od 1936 roku) w stopniu generała broni, polityk i publicysta.
Założyciel Związku Walki Czynnej (1908) i Związku Strzeleckiego (1910), szef sztabu I Brygady Legionów Polskich, wiceminister spraw wojskowych (1919-1920), minister spraw wojskowych (1920-1924), przedstawiciel Polski w Lidze Narodów (1925), dowódca Frontu Południowego podczas kampanii wrześniowej (1939), następca prezydenta RP (1939-1944), przewodniczący Komitetu Ministórw dla Spraw Kraju (od 1939), minister bez teki w rządzie Władysława Sikorskiego (1939-1940), komendant główny Związku Walki Zbrojnej (1939-1941), Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych (1943-1944).
Członek Polskiej Partii Socjalistycznej, PPS-Frakcji Rewolucyjnej, Organizacji Bojowej PPS, Polskiej Organizacji Wojskowej i członek władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich.
Życiorys[]
Urodzony 19 listopada 1885 roku w Warszawie, był synem Józefa Bogdana (1832–1896) i Zofii z Drabińskich (1858–1938). Pochodził z rodziny szlacheckiej, wywodzącej z Podlasia, legitymującej się herbem Godziemba. Miał troje rodzeństwa: Jerzego, Wandę i Stanisławę.
1905 r. wstąpił do PPS, a rok później do Organizacji Bojowej PPS, gdzie pełnił funkcję komendanta w okręgu warszawskim, radomskim i Zagłębiu Dąbrowskim. W 1908 r. utworzył Związek Walki Czynnej. Dwa lata później był współzałożycielem Związku Strzeleckiego, w którym po objęciu funkcji komendanta głównego przez Józefa Piłsudskiego w 1912 r., działał jako jego zastępca i szef sztabu.
W Legionach Polskich od sierpnia 1914 r. pełnił obowiązki szefa sztabu najpierw 1 pułku piechoty, a następnie I Brygady. W 1914 r. otrzymał stopień podpułkownika, a w 1916 r. pułkownika.
Przez dymisję Józefa Piłsudskiego od lipca 1916 pełnił funkcję dowódca I Brygady.
Od 10 listopada 1918 r. do 3 marca 1919 r. pełnił funkcję dowódcy Okręgu Generalnego Warszawa, następnie od 3 marca 1919 r. do 24 maja 1920 r. był wiceministrem spraw wojskowych. W 1920 r. awansowany do stopnia generała dywizji.
W wyniku zamachu majowego (1926 r.) - nie chcąc popierać żadnej ze stron - próbował popełnić samobójstwo. Został odratowany i pół roku spędził w szpitalu.
W 1936 roku został awansowany do stopnia generała broni.
Po nieudanych próbach przebicia się na odsiecz Lwowa rozwiązał resztki oddziałów z zadaniem samodzielnego przedzierania się na Węgry. Po dotarciu w październiku 1939 r. do Paryża wyznaczony został przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza jego następcą (funkcję tę pełnił do sierpnia 1944-ego). W rządzie emigracyjnym gen. Władysława Sikorskiego w listopadzie 1939 r. objął stanowisko wicepremiera i ministra stanu, przewodniczącego Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju.
Od 13 listopada 1939 r. do 30 czerwca 1940 r. był Komendantem Głównym ZWZ.
Po podpisaniu pakt Sikorski-Majski (lipiec 1941 r.) ustąpił z rządu na znak protestu.
8 lipca 1943 roku objął funkcję Naczelnego Wodza.
Był przeciwnikiem pomysłu wybuchu powstania warszawskiego. W kwietniu 1944 roku wysłał do Polski Leopolda Okulickiego (ps. Kobra) oby zapobiegł wybuchowi. Jednakże ten nie wykonał rozkazu. Zamiast tego sam zachęcał do wybuchu.
30 września 1944 - najprawdopodobniej w wyniku intryg przeciwników politycznych m. in. Stanisława Mikołajczyka - zwolniony został z funkcji naczelnego wodza przez prezydenta Władysława Raczkiewicza wyjechał w listopadzie 1944 r. do Kanady i osiedlił się w Arundel pod Montrealem.
W 1958 ciężko zachorował na serce. Przeszedł dwa zawały. Pod koniec życia przewlekle chorował, czego efektem była niemal zupełna utrata wzroku. Sosnkowski zmarł 11 października 1969 w kanadyjskim Arundel.
Jego prochy złożone zostały w kościele św. Stanisława w Paryżu. W 1992 r. sprowadzono je do Warszawy i pochowano w podziemiach archikatedry św. Jana.
Odznaczenia[]
- Polskie
- Order Orła Białego – pośmiertnie (1995)
- Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1922)
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (22 lutego 1924)
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (1931)
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie – po raz 2, 3, 4 w 1922)
- Złoty Krzyż Zasługi – dwukrotnie (po raz drugi w 1933)
- Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Złoty Wawrzyn Akademicki za krasomówstwo
- Odznaka „Za wierną służbę”
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
- Odznaki wszystkich pułków podhalańskich 22 Dywizji Piechoty (1936)
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej"
Zagraniczne
- Order Korony Żelaznej (Austro-Węgry, 1914)
- Order Legii Honorowej I klasy (Francja)
- Order Zasługi Rolniczej III klasy (Francja, przed 1935)
- Order Korony Rumunii I klasy
- Order Gwiazdy Rumunii I klasy
- Krzyż Wojenny Czechosłowacki (1914-1918)
- Order Lwa Białego (Czechosłowacja)
- Order Krzyża Białego (Kaitseliidu Valgerist) II klasy (Estonia)
- Order Krzyża Orła I klasy (Estonia, 1933)
- Order Krzyża Wolności I kategorii II klasy (Estonia, 1922)
- Order Białej Róży I klasy (Finlandia, 1922)
- Order Świętego Skarbu I klasy (Japonia)
- Order Korony Włoch I klasy
- Order św. Sawy I klasy (Jugosławia)
- Order Zasługi I klasy (Węgry, przed 1935)
- Wielka Wstęga Orderu Słońca (Elmer-Ali) (Afganistan)
- Order Imperium Brytyjskiego II klasy (Wielka Brytania)
Źródła[]
- Wikipedia
- dzieje.pl - Historia Polski
- Obłęd'44 (autor: Piotr Zychowicz)