Wieszanie przywódców targowicy in effigie, na rynku warszawskim w czasie insurekcji kościuszkowskiej.
Konfederacja targowicka – konfederacja zawiązana 27 kwietnia 1792 roku w Petersburgu, a ogłoszona oficjalnie 18 maja w Targowicy znajdującej się w dobrach Stanisława Szczęsnego Potockiego, za przyzwoleniem i aprobacją Rosji. Spisek został zawiązany przez konserwatywnych magnatów polskich, oburzonych reformami konstytucji 3 maja, które godziły w ich interesy, oraz według nich ograniczały lub nawet znosiły złotą wolność szlachecką.
Historia[]
Po uchwaleniu Konstytucji 3 maja grupka najbardziej zamożnych oraz wpływowych magnatów polskich postanowiła zawiązać konfederację, mającej na celu obronę złotej wolności szlacheckiej. Magnaci poprosili Rosję o pomoc, która zyskała przy tym pretekst do interwencji w sprawie polskiej. Konfederację zawiązano 27 kwietnia 1792 roku w Petersburgu, przy obietnicach pomocy wojskowej ze strony Rosji. Aby stworzyć pozory konfederację ogłoszono jej powstanie 14 maja w dobrach Stanisława Szczęsnego Potockiego, który był w tamtym czasie najzamożniejszą osobą w Rzeczpospolitej. Dokładnie 4 dni później wojska rosyjskie wkroczyły do Polski, głosząc przy tym że rozpoczęły wojnę na prośbę samych Polaków. Ostatecznie interwencja rosyjska okazała się udana, lecz pomimo odwołania wszystkich reform Konstytucji, Rosja obróciła się przeciwko targowiczanom najpierw dokonując II rozbioru, potem zaś rozwiązując konfederację. Targowiczanie powszechnie otoczeni pogardą i wytykani palcami za zdradę ojczyzny wyjechali z Rzeczpospolitej. O samych targowiczanach i o walce z nimi zaś tak pisał Julian Ursyn Niemcewicz:
„Ścigajmy zdrajców, w których straciliśmy braci!
Niewinnej krwi ofiarą poświęcajmy ziemię, Aby na niej podobne nie lęgło się plemię [...]
Pokażmy światu, w polu stawiając się godnie,
Kto cnoty, akt o srogie prześladuje zbrodnie.”— Julian Ursyn Niemcewicz
Stanisław Szczęsny Potocki uważany za najbogatszego człowieka w tamtym okresie, został przywódcą targowiczan. W jego dobrach znajdowała się Targowica.
Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej targowiczan skazano na śmierć przez powieszenie, karę wykonano jednak in effigie czyli na obrazach. Obecnie targowiczan słusznie uważa się za symbol zdrady narodowej, oraz przekładania własnego dobra nad dobro ogółu.
Główni targowiczanie[]
- Stanisław Szczęsny Potocki
- Seweryn Rzewuski
- Franciszek Ksawery Branicki