Leon I Wielki (ur. ok. 390-400, zm. 10 listopada 461 w Rzymie) – 45. papież w okresie od 29 września 440 do 10 listopada 461, święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej, Ojciec i doktor Kościoła.
Biografia[]
Leon urodził się na przełomie IV i V wieku w Toskanii (okolice dzisiejszego Viterbo) lub na terenie dzisiejszej Turcji jako syn Kwintyniana. W młodości zdobył rzetelne wykształcenie z retoryki i teologii. Około 430 papież Celestyn I mianował Leona archidiakonem. Na polecenie ówczesnego biskupa Rzymu udał się z poufną misją do świętego Augustyna z Hippony. Do Leona swój list z prośbą o wstawienie się z pewną sprawą u papieża napisał też Cyryl z Aleksandrii. Tuż przed wyborem na Tron Piotrowy po śmierci Sykstusa III na polecenie cesarzowej Galli Placydii przebywał z misją pokojową w Galii, gdzie dążył do złagodzenia sporu między rzymskim wodzami Aecjuszem i senatorem Albinusem.
Zaraz po wyborze na papieża Leon I został najpierw konsekrowany na prezbitera, a następnie na biskupa. Swój pontyfikat rozpoczął od zwalczania sekty manichejczyków w Afryce Północnej i Italii oraz herezji pryscyliańskiej w Hiszpanii, a w Galii dążył do utrzymania dyscypliny wśród tamtejszego duchowieństwa. W dalszym ciągu walczono też z pelagianizmem i nestorianizmem.
W okresie pontyfikatu papieża Leona I wybuchł spór chrystologiczny, zapoczątkowany przez opata Eutychesa, który wbrew oficjalnej nauce Kościoła uznawał tylko jedną naturę Chrystusa (monofizytyzm). W celu rozwiązania konfliktu cesarz bizantyjski Teodozjusz II, popierający herezję Eutychesa, zwołał sobór do Efezu (tzw. zbójczy), na którym zaakceptowano monofizytyzm. Papież nie uznał tych postanowień, a po śmierci Teodozjusza zwołano sobór do Chalcedonu, na który Leon wysłał swoich legatów. Nauka papieża zawarta w liście Tomus ad Flavianum (adresowanego do biskupa Konstantynopola – Flawiusza) przekonała obradujących biskupów do odrzucenia nauk Eutychesa i jednomyślnego przyjęcia wiary w Chrystusa w dwóch nierozdzielnych i niezmiennych naturach. W owym czasie Leon I ustanowił swojego nuncjusza w Konstantynopolu, aby zachować kontakt z tamtejszą częścią Kościoła.
Podczas najazdu Hunów pod wodzą Atylli w 452, papież Leon wyjechał na przeciw jego wojskom i skłonił podczas spotkania z nim w Mantui do powstrzymania jego oddziałów i odwrotu. Z kolei w 455 prowadził pertraktacje z wodzem Wandalów Genzerykiem i, mimo że splądrowali oni Rzym, to jednak ocalały trzy bazyliki, w których znalazła schronienie ludność miasta. Po opuszczeniu Rzymu przez Wandalów papież przystąpił do odbudowy świątyń, które zostały zniszczone w trakcie najazdu.
Leon I przez cały swój pontyfikat zabiegał o uznanie prymatu biskupa Rzymu w całym Kościele. Odpowiedni dokument wydał cesarz Walentynian III, który stwierdził w nim, że zarządzenia Stolicy Apostolskiej będą uznawane za prawo. Leon I wprowadził w Kościele zasadę liturgicznej, kanonicznej i pastoralnej jedności, a za jego czasów powstały pierwsze zbiory oficjalnych modlitw liturgicznych po łacinie. Nauczał, że liturgia nie jest wspomnieniem przeszłości, lecz uobecnieniem niewidzialnej rzeczywistości duchowej. W spuściźnie po papieżu Leonie zachowało się do dnia dzisiejszego około 150 listów i prawie sto kazań.
Papież Leon I Wielki zmarł 10 listopada 461 w Rzymie i, jako pierwszy z papieży, został pochowany w Bazylice świętego Piotra na Watykanie. W 1754 papież Benedykt XIV ogłosił swojego wielkiego poprzednika Doktorem Kościoła. Kościół katolicki wspomina świętego Leona w liturgii 10 listopada, a Kościół prawosławny – 2/3 marca. Na Zachodzie Leon uznawany jest za patrona muzyków i śpiewaków. W Polsce parafie pod wezwaniem świętego Leona znajdują się w Gołdapi i Wejherowie.