Leszek Czarny − Piast, syn księcia kujawskiego, Kazimierza I Konradowica i Konstancji, córki Henryka II Pobożnego. Urodził się ok. 1241 roku, zmarł 30 września 1288 roku. Przyrodnik bratem Leszka był Władysław I Łokietek.
Jego rządy to ciągłe walki z Jaćwingami, Litwinami, Czechami, Ślązakami, Mazowszanami i Mongołami.
Kalendarium życia[]
- ok. 1241 - narodziny
- 1261 - bunt Leszka i koalicji antykujawskiej przeciw ojcu wywołany także trzecią żoną Kazimierza, Eufrozyną, która dążyła do ograniczenia pasierbom praw do dziedziczenia, Kazimierz wydzielił Leszku ziemię sieradzką, przez swoje panowania w Sieradzu Leszek zaczął sprowadzać osadników śląskich i niemieckich, był autorem licznych nadań na prawie niemieckim
- 1265
- poślubienie Gryfiny, córki Rościsława halickiego
- dokument ustanawiający Leszka Czarnego sukcesorem księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława V Wstydliwego, Leszka z Bolesławem łączyła wspólna polityka prowęgierska i wystąpienie do stronie Arpadów w wojnie węgiersko-czeskiej.
- 1267 - po śmierci ojca Leszek przyłączył do swojej dzielnicy ziemię łęczycką
- 1271 - konflikt z żoną Gryfiną - występowała ona publicznie w panieńskim wianku i głosiła, że jej mąż jest impotentem, Leszek nie zaprzeczał, sytuacja ciągnęła się przez cztery lata do mediacji aż do mediacji Bolesława Wstydliwego. Zaczął się wtedy leczyć u Mikołaja z Krakowa, mimo wszystko para pozostała bezdzietna
- 1273 - bunt Małopolan, którzy nie chcieli Leszka Czarnego na tronie; stłumiony
- 1273/1278 - Leszek niespodziewanie został księciem inowrocławskim; 24 sierpnia 1278 w Lądzie Leszek oddał księstwo bratu
- 1279
- przejęcie przez Leszka władzy w księstwie krakowskim po śmierci Bolesława
- atak Lwa Daniłowicza posiłkowanego Tatarami i niektórymi Małopolanami
- 23 lutego 1280 - bitwa pod Goźlicami, mimo zaledwie 600 rycerzy, udało się wyprzeć nieprzyjaciół
- w ataku pościgowym zarządzanym przez samego Leszka podszedł pod Lwów i spalił całe pogranicze, zdobył Przeworsk i wymordował wszystkich mieszkańców w zemście za wyprawy Lwa, Leszek wrócił do Małopolski ze znacznymi łupami i 4-tysiącami brańców.
- 1281 - wyprawa na Henryka IV Probusa, który na zjeździe w Baryczy porwał Przemysła II, nie udało mu się uwolnić księcia, ale zdobył wiele łupów
- 1282 - napad Jaćwingów na Lublin i opanowania miasta, natchniony przez wizję św. Michała Leszek postanowił rozprawić się z poganami, dopadł ich w bliżej nieznanym miejscu między Narwią a Niemnem już po ruskiej stronie granicy. Doszło do krwawej bitwy, która później przekształciła się w rzeź prowadzoną przez Małopolan. Klęska zadana Jaćwingom ostatecznie zaprzestała ich wyprawom łupieżczym.
- 1282 - pierwszy bunt rycerstwa i próba objęcia władzy przez Konrada czerskiego, bunt stłumiony w zalążku.
- 1282/83 - Leszkowi nie podobało się, że Kinga, żona Bolesława zarządza ziemią sądecką, Leszka potępił także biskup Paweł. Leszek porwał Pawła podczas zjazdu w Łagowie i złupił wszystkie jego dobra, wypuścił dopiero rok później pod groźbą kar kościelnych, w 1286 potwierdził przywileje i wypłacił grzywnę trzech tysięcy grzywien.
- październik 1283 - w zemście za Jaćwingów na Polskę ruszyli Litwini, doszli pod Sandomierz i już uciekali z łupami, ale Leszek ich dogonił i pokonał w bitwie pod Rowinami
- 1285 - bunt przeciwko Leszkowi, którego powodem mogła być walka o sukcesje po bezdzietnym władcy lub zatarg z potężnym rodem Toporów. Leszek musiał uciekać na Węgry, kiedy do Małopolski wszedł Konrad II Czerski. Leszkowi jednak udało się odzyskać władzę i kiedy Konrad podszedł pod Kraków zastał broniącą się stolicę, a obroną dowodziła Gryfina. 3 maja doszło do bitwy pod Bogucicami, w której Leszek mimo dużych strat pokonał buntowników
- 1287/1288 - najazd mongolski, wobec przewagi liczebnej Leszek nie próbował walki w walnej bitwie i pojechał prosić o pomoc na Węgry, ludność broniła się w miastach, Sandomierz po dziesięciodniowym oblężeniu odparł atak. Mongołowie pojechali więc na Kraków i Sieradz, 24 grudnia 1287 r. spróbowali bezskutecznie zdobyć stolicę, ostatnie oddziały wyszły z Małopolski w lutym 1288 porzuciwszy plan ataku na Węgry.
- Atak nie był aż tak okropny jak poprzednie, przede wszystkim Mongołowie nie zdobyli żadnego ważnego grodu. Przyczyniła się do tego akcja kolonizacyjna przeprowadzana przez Leszka, nadał w 1277 roku przywilej lokacyjny Sandomierza, postawił tam też jak i w Krakowie mury miejskie.
- 30 września 1288 - Tatarzy przynieśli zarazę, która pochłonęła więcej ofiar niż atak, jedną z nich był prawdopodobnie sam Leszek.
Źródła[]
- Leszek Czarny, tom 17 kolekcji Władcy Polski, Hachette