Lucia Karsai

Ten artykuł został napisany w sposób nieobiektywny. Możesz pomóc Historia Wiki rozbudowując ją!

Karsai Lucia (ur. 4 listopada 1929 w Budapeszcie, zm. 8 marca 1984 tamże) – węgierska pedagog, tłumaczka literatury pięknej, dramaturg i tłumaczka dubbingu filmowego, lureatka nagrody państwowej im. Balázs Béla (1979), ofiara komuny, zamordowana przez bezpiekę.

Biografia

Lucia Karsai (nazwisko panieńskie Widmar ), w latach 1939-1943 była uczennicą włosko-języcznego gimnazjum, gdzie jej profestorem był Füsi József. Studia zakończyła w 1950 r na na wydziale humanistycznym (Bölcsészettudományi Kar) budapeszteńskiego Uniwersytu im. Lóránda Eötvösa (ELTE). Do 1962 r była profesorką szkoły średniej, potem została przekładowcą. Tłumaczyła przeważnie dla miesięcznika literackiego Nagyvilág, gdzie poznała Prof.Dr. Jánosa Elberta, pod jego wpływem stając się zapaloną polonofilką. Była bardzo częstym gościem w Instytucie Polskim w Budapeszcie (wówczas OiKP), gdzie poznała Rolanda Antoniewicza, Grację Kerényi, reż. Gábora Bódy i Zoltána Fábiána. Regularnie przekładała także powieści (początkowo włoskie) na język węgierski. Publikuje od 1958 roku, przekładając na język węgierski bardzo dużo tomów. Od 1967 r jest tłumaczką dubbingu i dramaturgiem dubbingu filmowego, a potem głównym naczelnym dramaturgiem i kierowniczką działu dubbingowego Telewizji Węgierskiej (Magyar Televízió - MTV). Wykonała dubbing kilku tysięcy włoskich, francuskich, niemieckich, angielskich i hiszpańskich filmów, na przykład Federico Felliniego, którego osobiście znała. Gorącym jej zamiarem było uznanie przekładu dubbingowego jako oddzielnej gałęzi literatury pięknej i filmu. Na bardzo wysokim poziomie przetłumaczyła powieści (między innymi) Giuseppe Berto, Oriana Fallaci, Paolo Santarcangeli, Piero Chiara, Gianni Rodari, Gavino Ledda, Italo Calvino i inni.

Śmierć

Zmarła w bardzo dziwnych okolicznościach 8 marca 1984 roku. Kilka lat przed śmiercią żaliła się Rolandowi Antoniewiczowi, że „jacyś nieznajomi stale drepczą za nią i strasznie ją to denerwuje...”. Po długiej rozmowie doszli do wniosku, że to bezpieka inwigiluje ją. Powodem śmierci było to, że aktywnie pomagała Rolandowi Antoniewiczowi w zrealizowaniu pierwszego filmu autorskiego „Utcalabirintus” (Labirynt uliczny), udzielając jemu cały szereg bardzo pożytecznych rad. A kiedy obejrzała gotowy już film, również pisemnie bardzo pochlebnie wyraziła się o nim. A to było wręcz przeciwne z tymi zamierzeniami WSPR i bezpieki, których celem było uniemożliwienie Rolandowi Antoniewiczowi dalszej działalności reżyserskiej i wyrzucenia jego z Magyar Televízió za wszelką cenę. Nie jest także wykluczone, że jej „grzechem” była także polonofobia, bo (jak większość Węgrów) przepadała za wszystkim co polskie. Według oficjalnego komunikatu komuny „popełniła samobójstwo“, co było absurdem, bowiem Lucia Karsai była bardzo wierzącą i praktykującą katoliczką. Zdaniem wielu jej znajomych i przyjaciół zamordowała ją bepieka. Jedną z przyczyn morderstwa mógł być również fakt, że jej mąż: Elek Karsai, był oficjalnym historiopisarzem komuny, fabrykującym z historii Węgrów zdegenerowany i fałszywy obraz sklecony w Moskwie, a przyjaźń żony z Rolandem Antoniewiczem oraz aktywne popieranie jego przez nią, dla wielu bolszewickich wymiocin było nader denerwujące. Pochowano ją na cmentarzu komunalnym Farkasrét w Budapeszcie z udziałem bardzo wielu kolegów i przyjaciół.

Rodzina

Ojcem jej był pisarz, poeta, przekładowca Antonio Widmar (Vidmar Antal) (1899-1980) a matką poetka i pisarka Sziráky Judit (1904-1992). Była pasierbicą pisarza i dziennikarza Hárs László (1911-1978), żoną historyka Karsai Elek (1922-1986).

Przekłady (wybór)

• Giuseppe Berto: Vörös az ég - Il cielo è rosso (powieść, 1964)
• Oriana Fallaci: Pénelopé a háborúban - Penelope alla guerra (powieść) - Magvető Könyvkiadó - Budapest 1965, Etűd Könyvkiadó, 1994 - ISBN 963-85164-0-2
• Alberto Lecco: A háború küszöbén - Antiguerra. Storia di due famiglie Zrínyi Katonai Kiadó Budapest 1968
• Paolo Santarcangeli: Labirintusok könyve - Il libro dei labirinti Gondolat Budapest 1970 - ISBN: 9789630787192
• Oriana Fallaci: Ha meghal a Nap - Se il sole muore (powieść) - Európa Könyvkiadó – Budapest 1971 ISBN: 963-07-3328-5
• Piero Chiara: Az osztozkodás - La spartizione (powieść) - Európa Könyvkiadó – Budapest 1972
• Gavino Ledda: Apámuram - Padre padrone (powieść)Kozmosz Könyvek – Budapest 1979 – ISBN 963-211-353-5
• Gianni Rodari: Beleestem a tévébe - Gip Nel Televisore (powieść dziecięca) - Budapest 2012 - Móra Ferenc Könyvkiadó ISBN: 9789631192049
• Italo Calvino: Láthatatlan városok - Le città invisibili (powieść) Móra Ferenc Könyvkiadó – Kozmosz Fantasztikus Könyvek – Budapest 1981 ISBN: 963-211-447-7
• Luigi Menghini: Láncreakció - Reazione a catena (powieść) - Kozmosz Könyvek – Budapest 1981 ISBN: 963-211-447-7 1981

Studia literackie

• Műfordítás a film nyelvén (Przekład literacki w języku filmu) „Nagyvilág”,  nr.1971/7.
• „Nekem Szalai az eszményképem volt... ” Widmar Luciával beszélget Tóth Pál Péter (Dla mnie Szalai był przykładem...Z Lucią Widmar rozmawia Tóth Pál Péter) „Mozgó Világ”, nr. 1987/ 8.

Dubbingi filmów (wybór)

Pierwsza data: powstanie filmu; druga data: powstania dubbingu.

• A kaméliás hölgy - Dama kameliowa (1936) (1973)
• Intermezzo (1939) (1974)
• Egy nap a parkban - Villa Borghese (1953) (1978)
• Római vakáció - Rzymskie wakacje (1953) (1980)
• Vágyakozás (1953) (1972)
• Az édes élet - Słodkie życie (1960) (1972)
• Nehéz évek (1962) (1978)
• 8 és 1/2 Osiem i pół (1963) (1969)
• Rita, a szúnyog (1966) (1968)
• A betörés (1971) (1979)
• A sakkozó tolvaj (1973) (1983)
• A televízió (1974) (1979)

Materiały źródłowe

• Publikacja biograficzna o Lucii Karsai w węgierskiej Metapedii
• http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/ABC07165/07493.htm
• http://iszdb.hu/?szemely=16630&lap=stabtag Internetes Szinkron Adatbázis
• http://www.netlexikon.hu/yrk/Ryrgenwm/7349
• http://www.filmkatalogus.hu/Karsai-Lucia--sz59733
• http://hu.metapedia.org/wiki/Karsai_Lucia