Historia Wiki
Advertisement

Luiza Maria Augusta Zähringen (ur. 13 stycznia 1779 w Karlsruhe, zm. 4 maja 1826 w Bielowie) — księżniczka Badenii, carowa Rosji jako Elżbieta Aleksiejewna.

Biografia[]

Księżniczka Luiza Maria Augusta Zähringen urodziła się jako badeńska księżniczka 13 stycznia 1779 w Karlsruhe. Była trzecim z ośmiorga dzieci pary książęcej Karola Ludwika i Amalii. Miała pięć sióstr: Amelię, Karolinę, Fryderykę, Marię i Wilhelminę i dwóch braci: Karola i zmarłego w niemowlęctwie Karola Fryderyka. Wychowała się w szczęśliwej rodzinie.

Los trzynastoletniej księżniczki został przesądzony, gdy w 1792 caryca Katarzyna postanowiła poszukać małżonki dla swego wnuka, piętnastoletniego Aleksandra. Dziewczyna była siostrzenicą jej pierwszej, zmarłej synowej Natalii. Gdy Katarzyna otrzymała pozytywne informacje o badeńskich księżniczkach, zaprosiła Luizę i jej młodszą o dwa lata siostrę Fryderykę do Rosji. Gdy przybyły do Sankt Petersburga, natychmiast była pod wrażeniem dziewczyn. Bardziej spodobała jej się Luiza, którą uważała za uosobienie piękna i uroku i miała nadzieję, że Aleksander ją poślubi. Ten nie był zbyt zainteresowany ożenkiem, lecz przyznał, iż księżniczka rzeczywiście jest ładna i czarująca. W jej obecności był nieśmiały i nie miał pomysłu, jak się do niej odnosić. W końcu się porozumieli, a ich początkowa niezręczność przerodziła się w przyjaźń. Powiedział swym rodzicom i babci, iż lubi księżniczkę i poprosił ich o błogosławieństwo. Napisał list do dziewczyny, w którym wyraził, co do niej czuje, a potem się oświadczył. Księżniczka się zgodziła. Podczas ceremonii zaręczynowej Luiza została ochrzczona w religii prawosławnej i przyjęła imię Elżbiety Aleksiejewny. We wrześniu 1793 młodzi pobrali się w kaplicy Pałacu Zimowego w Petersburgu. Przywodzili na myśl Kupidyna i Psyche, do których od teraz ich porównywano. Nowożeńcy bardzo się kochali i na początku swego małżeństwa przeżyli w wielkim szczęściu. Gdy wkrótce potem Fryderyka wróciła do Badenii, Luiza-Elżbieta poczuła się samotna. Przytłoczył ją splendor rosyjskiego dworu, przestraszyła się brutalnych intryg toczonych tam z zimną krwią. Jednocześnie przeraziły ją seksualne intrygi, które toczyły się wokół, a cudzołóstwo było przyjętą formą rozrywki. Płaton Zubow, kochanek carycy Katarzyny próbował nawet uwieść Elżbietę, co mu się nie udało. Ta szybko nauczyła się języka rosyjskiego, perfekcyjnie go opanowawszy.

Aleksander i Elżbieta byli pełni niepokoju z powodu napięć i intryg, które ich otaczały, a ukojenie znajdowali tylko w swoim towarzystwie. To zbliżyło ich do siebie, a ich związek z czasem się pogłębił. W 1796 brat Aleksandra, wielki książę Konstanty ożenił się z księżniczką Julią Sachsen-Coburg-Saalfeld, która przyjęła imię Anny Fiodorowny. Ta zaprzyjaźniła się z Elżbietą, która nie była bliska siostrom męża. Anna miała jej wiele do przekazania i mogły z sobą rozmawiać po niemiecku. Pod względem temperamentu Anna była bardziej żywiołowa, zaś Elżbieta pogodniejsza i łagodniejsza. Dziewczyny były tak urocze, że caryca zaprosiła do Petersburga sławną francuską portrecistkę Élisabeth Vigée Le Brun, nakazując jej namalowanie ich portretów.

Gdy portrecistka ujrzała Elżbietę wpadła w zachwyt i później opisała ją następująco: Jej rysy były dobrze ukształtowane i regularne, twarz idealnie owalna; jej piękna cera nie była jasna, ale bladość całkowicie harmonizowała z wyrazem jej twarzy, której słodycz była anielska. Jej jasne włosy opadały na szyję i czoło. Przybrana była w niedbale zawiązany pas otaczający talię smukłą i giętką jak u nimfy. Jak ją opisałem, tak zachwycająco ta młoda osoba wyróżniała się na tle jej mieszkania, ozdobionego filarami i udrapowanego różowo-srebrną gazą, że wykrzyknąłem: "To Psyche!" To była księżniczka Elżbieta, żona Aleksandra.

tumblr

Wkrótce potem caryca zmarła. Błyskotliwość i bogactwo jej panowania zostały szybko zastąpione przez militarne i surowe życie dworskie, które okazało się niezwykle duszne i nudne dla dwóch starszych synów Pawła i ich żon. Elżbieta miała chłodne relacje z teściową, zaś w Annie odnalazła wsparcie. Gdy Aleksander zaczął się od niej oddalać, nawiązała romans z Adamem Jerzym Czartoryskim. Powiadano, iż Aleksander zachęcał tego polskiego arystokratę do swej żony, aby mógł swobodnie wplątywać się w relację z innymi kobietami. Dyskusyjnym jest, czy Elżbieta rzeczywiście uległa urokowi Czartoryskiego. Nie istnieją dowody sugerujące, aby mieli seksualne relacje. W każdym razie w maju 1799 Elżbieta rozczarowała imperium Romanowów, rodząc córkę o imieniu Maria, która, o zgrozo, była ciemnowłosa, mając jasnowłosych rodziców. Wkrótce potem jednak car Piotr wysłał Adama Jerzego z misją dyplomatyczną do Włoch. W czerwcu 1800 roku Maria zmarła. Elżbieta była załamana śmiercią córki i w liście do matki napisała:

Od dzisiejszego ranka nie mam córki, ona nie żyje. Nie ma godziny żebym o niej nie myślała i godziny bez gorzkich łez. Nie może być inaczej, nawet jeśli miałyby ją zastąpić dwa tuziny dzieci.

Tsarina Elisabeth with her daughter Marie

Ekscentryczność cara Pawła sprawiła, że postanowiono go obalić. Elżbieta była świadoma tego spisku i razem z mężem wyraziła zgodę na zabójstwo teścia. Do zamachu doszło 23 marca według kalendarza juliańskiego. Elżbieta starała się jak najlepiej wypełniać obowiązki carowej. Poświęciła się działalności charytatywnej. Pomimo tego jej teściowa i tak była od niej ważniejsza. Jeszcze w tym samym roku Julia rozwiodła się z Konstantynem i na zawsze opuściła Rosję. Elżbieta została sama, lecz stale ze sobą korespondowały. W 1803 Aleksander nawiązał romans z Marią Naryszkiną. W 1804 dwudziestopięcioletnia carowa nawiązała romans z kapitanem Aleksym Ochotnikowem. W listopadzie 1806 urodziła córkę Elżbietę. Ponoć to Ochotnikow był ojcem dziecka, a nie car. W 1807 kapitan zginął w zamachu, a Elżbieta całą miłość przelała na córkę. Niestety w 1808 dziewczynka zmarła wskutek infekcji związanej z ząbkowaniem.

W 1809 z wizytą do Sankt Petersburga przybyła pruska para królewska Fryderyk Wilhelm i Luiza, z czego król był pierwszorzędnym kuzynem Elżbiety, a Luiza drugorzędną kuzynką. Urocza i pełna życia królowa oczarowała carową i cały dwór, gdzie widok ich obu wywołał sensację. Obserwatorzy szybko zauważyli fizyczne podobieństwo pomiędzy kobietami. Władczynie ze sobą korespondowały, lecz już w 1810 zaledwie trzydziestoczteroletnia królowa Luiza zmarła.

W 1814 para carska przybyła na kongres wiedeński. Elżbieta poznała tam sławnego kompozytora Ludwiga van Beethovena. Jego spotkanie z łagodną cesarzową Elżbietą głęboko go poruszył i rozmawiał z nią w swój zwyczajowy, szczery, otwarty sposób, całkowicie odkładając na bok wszelką etykietę. Często spotykał ją podczas niezliczonych bali i przyjęć odbywających się w pałacu rosyjskiego ambasadora, ona poświęcała kompozytorowi wiele uwagi. Zadedykował jej Polonez C major, opus 89. W 1817 zadedykował carowej 7 Symfonię.

Portrait of Empress Elizabeth Alexeevna - Google Cultural Institute

W 1818 Aleksander zakończył związek z Naryszkiną i zaczął pogrążać się w religijnym mistycyzmie. Relacje pary carskiej uległy znacznemu ociepleniu, chcieli spędzić z sobą więcej czasu i ponownie zbliżyli się do siebie i byli szczęśliwsi niż kiedykolwiek wcześniej. Zdrowie Elżbiety zaczęło się pogarszać. W 1824 nawiązała przyjaźń z nową szwagierką Heleną. W 1825 ze względu na problemy zdrowotne pojechała z mężem do Taganrog, gdzie zamieszkali w skromnym domu. Pod koniec roku Aleksander złapał przeziębienie, z którego wywiązał się tyfus. W grudniu zmarł w obecności żony, która bardzo się zasmuciła. Była zbyt słaba, aby wrócić do Petersburga i wziąć udział w jego pogrzebie. Jak napisała: nie rozumiem siebie, nie rozumiem swego przeznaczenia. Gdy w 1826 podróż do stolicy się rozpoczęła, carowa poczuła się bardzo chora i musiano się zatrzymać w Biełowie. 16 maja 1826 Elżbieta zmarła z powodu wady serca. Spoczęła u boku męża.

Advertisement