Maciej Kalenkiewicz ps. Kotwicz, Kotwica, Jan Kotwicz (ur. 1 lipca 1906 roku w Pacewiczach, zm. 21 sierpnia 1944 roku w Surkontach) – podpułkownik dyplomowany Wojska Polskiego, członek Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala", cichociemny, dowódca Okręgu Nowogródek Armii Krajowej.
Biografia[]
Maciej Kalenkiewicz urodził się 1 lipca 1906 roku w Pacewiczach. Jego ojciec Jan był posłem na Sejm RP I kadencji z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Miał brata Wojciecha, późniejszego podpułkownika artylerii WP i siostrę Annę, któa była historykiem.
Uczył się w gimnazjum w Wilnie, a następnie ukończył Korpus Kadetów nr. 2 w Modlinie. W 1924 roku wstąpił do Oficerskiej Szkoły Inżynierii. Podczas przewrotu majowego w 1926 roku stanął po stronie wojsk rządowych. Po ukończeniu szkoły otrzymał stopień podporucznika i trafił na staż do 1. Pułku Saperów. W 1930 roku rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej.
Maciej Kalenkiewicz podczas służby w Wojsku Polskim.
Jako dowódca plutonu trafił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie. W 1936 roku został awansowany na kapitana. W listopadzie 1938 roku rozpoczął studia na Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, ale przerwał je po wybuchu wojny. We wrześniu 1939 roku trafił do sztabu Suwalskiej Brygady Kawalerii. Następnie na ochotnika dołączył do 110. Pułku Ułanów. 17 września 1939 roku po agresji ZSRR pułk miał się wycofać w stronę granicy polsko-litewskiej, ale część pułku dowodzona przez mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala", łamiąc rozkazy, ruszyła w kierunku Warszawy. Wśród nich był kpt. Kalenkiewicz, który został szefem sztabu Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego, a następnie zastępcą dowódcy. Po kapitulacji Warszawy przyjął pseudonim Kotwicz i wraz z mjr. Dobrzańskim udał się na rozmowy z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim. Przedostał się do Francji, gdzie dołączył do Wojska Polskiego we Francji. Wraz z Janem Górskim pracował nad planem desantu lotniczego na terenie Polski. Po upadku Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Kontynuował swoje prace i opowiadał się za odmłodzeniem kadry oficerskiej Polskich Sił Zbrojnych.
Maciej Kalenkiewicz w mundurze Polskich Sił Zbrojnych.
W październiku 1940 roku Naczelny Wódz Władysław Sikorski przeniósł go do Wydziału Studiów i Szkolenia Spadochronowego. Wkrótce utworzono 1. Samodzielną Brygadę Spadochronową, dowodzoną przez gen. Stanisława Sosabowskiego. 27 grudnia 1941 roku został awansowany na majora i wraz z kilkoma innymi cichociemnymi został przerzucony do Polski. Przez pomyłkę wylądowali oni na terytorium III Rzeszy i wdali się w strzelaninę z niemiecką strażą graniczną. Poległo dwóch cichociemnych, ale reszcie udało się dotrzeć do Warszawy. Został odznaczony Orderem Virtuti Militari. W Warszawie spotkał się z komendantem Związku Walki Zbrojnej Stefanem Roweckim. Został skierowany do sztabu ZWZ. Pracował nad "planem W", który zakładał wybuch powstania w momencie osłabienia Niemiec. Przewidywał w nim wrogie nastawienie Armii Czerwonej do sił polskich. W sierpniu 1943 roku kierował akcją Taśma.
Maciej Kalenkiewicz podczas operacji Ostra Brama.
W marcu 1944 roku został wysłany do Okręgu Nowogródek AK, gdzie miał się zając śledztwem w sprawie swojego kuzyna Józefa Świdy, oskarżanego o współpracę z Niemcami. Następnie dowodził Zgrupowaniem Nadniemeńskim. Pracował nad planem operacji Ostra Brama, czyli zdobycia Wilna przez siły AK. 12 czerwca 1944 roku plan został zatwierdzony przez Komendę Główną AK. Kotwicz wyruszył w kierunku Puszczy Nalibockiej, by ściągnąć Zgrupowanie Stołpeckie, które miało wziąć udział w operacji. Pod Iwiem doszło do potyczki z wojskami niemieckimi w wyniku której Kalenkiewicz został poważnie ranny w rękę. W ranę wdało się zakażenie i ręka została amputowana. Przebywał w sztabie partyzanckim w Dziewieniszkach, ale krytycznie odnosił się do sposobu wykonania operacji. 9 lipca zameldował się w kwaterze płk. Aleksandra Krzyżanowskiego. W wyniku porozumienia z dowództwem Armii Czerwonej miały powstać polskie samodzielne jednostki, a Kalenkiewicz miał zostać dowódcą 77. Pułku Piechoty AK.
Uniknął aresztowania przez Sowietów i opowiadał się za kontynuowaniem działalności partyzanckiej. Po rozwiązaniu sił AK pozostał w Puszczy Rudnickiej, gdzie zgromadził około 1000 żołnierzy. Zmniejszył swój oddział do 100 ludzi, a reszta przeszła do konspiracji. Wraz ze swoimi ludźmi przeszedł do Puszczy Grodzieńskiej. 5 sierpnia dowódca Okręgu Nowogródek podpułkownik dyplomowany Stanisław Sędziak przekazał mu dowództwo nad okręgiem. 18 sierpnia Komenda Główna AK awansowała go do stopnia podpułkownika. Dzień później Sowieci rozpoczęli akcje likwidacyjną polskich oddziałów. Prawdopodobnie na skutek zdrady dowiedzieli się o miejscu przebywania Kotwicza. 21 sierpnia 72 osobowy oddział Kalenkiewicza został zaatakowany w Surkontach. Pierwszy atak wojsk NKWD został odparty, ale został ranny. Pomimo tego rozkazał pozostać na pozycjach, by w nocy ewakuować rannych. Po południu Sowieci ponowili atak. Partyzanci zostali rozbici, a ranni żołnierze AK byli dobijani. W walce poległ również ppłk. Kalenkiewicz. Partyzanci zostali pochowani przy pobliskiej mogile powstańców styczniowych. 8 września 1991 roku partyzanci zostali ekshumowani i pochowani na miejscowym cmentarzu.
25 sierpnia 2022 roku cmentarz poległych w bitwie pod Surkontami partyzantów został zrównany z ziemią przez władze białoruskie.
Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.