Mikołaj Kopernik (ur. 19 lutego 1473 r. w Toruniu, zm. przed 21 maja 1543 r. we Fromborku) – polski astronom, prawnik, urzędnik, lekarz, dyplomata, ekonomista, niższy duchowny katolicki. Autor dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) przedstawiającego szczegółowo i w naukowo użytecznej formie heliocentryczną wizję Wszechświata.
Życiorys[]
Urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu, przy ul. św. Anny (obecnie ul. Kopernika nr 15) w rodzinie kupca Mikołaja i Barbary pochodzącej z rodziny Watzenrode (zm. po 1495 r.). Miał troje starszego rodzeństwa: brata Andrzeja (ur. ok. 1465 r.), siostry Barbarę (ur. ok. 1469 r.) oraz Katarzynę (ur. ok. 1471 r.).
W 1491 r. Andrzej i Mikołaj Kopernikowie rozpoczęli studia na Akademii Krakowskiej. Prawdopodobnie w okresie studiów w Krakowie otrzymał tzw. niższe święcenia, ponieważ już 26 sierpnia 1495 został kanonikiem warmińskim. W latach 1495–1503 studiował na uniwersytetach włoskich (Bolonii i Padwie).
W latach 1513-14 brał udział w pracach nad reformą kalendarza juliańskiego. W 1514 rozpoczął spisywanie Księgi I De revolutionibus orbium coelestium. W 1523 został generalnym administratorem diecezji warmińskiej. W latach 1525-28 przedstawił projekt reformy monetarnej Monetae cudendae ratio. W 1533 roku poglądy Mikołaja Kopernika wyłożone w rękopisie jego dzieła De Revolutionibus zreferowano papieżowi Klemensowi VII.
W grudniu 1542 r. dostał udaru mózgu, w wyniku czego utracił mowę, a prawa strona jego ciała została sparaliżowana. Przy chorym czuwali wówczas Fabian Emmerich oraz Jerzy Donner. W 1543 r. opublikowane zostało jego dzieło (O obrotach sfer niebieskich), a jakiś czas później, przed 21 maja zmarł (we Fromborku).
Po śmierci[]
Pochowany został we fromborskiej katedrze. W 2005 r. znaleziono parę trumien i szkieletów. Jeden z niekompletnych szkieletów należał do Mikołaja Kopernika, co potwierdzone zostało w 2008 r. 22 maja 2010 w bazylice katedralnej odbyła się ponowna ceremonia pogrzebowa Mikołaja Kopernika.
.jpg){kind=link}
Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Upamiętnienie i kultura[]
- Pomniki przedstawiające Mikołaja Kopernika znajdują się w: Toruniu, Warszawie, Olsztynie, Piotrkowie Trybunalskim, Krakowie, Fromborku i Grudziądzu.
- Dictum: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie go wydało plemię.
- Międzynarodowy Port lotniczy Wrocław-Strachowice nosi imię Mikołaja Kopernika (angielska nazwa: Copernicus Airport Wrocław).
- Jeden z kraterów na Księżycu nazwano Kopernik.
- Na Marsie znajduje się krater Kopernik.
- Jego nazwiskiem nazwano planetoidę (1322) Coppernicus.
- W 1965 roku Narodowy Bank Polski wyemitował banknot o nominale 1000 zł z wizerunkiem Mikołaja Kopernika, różniący się szatą graficzną od pozostałych ówcześnie używanych banknotów, pozostający w obiegu w latach 1966-1978.
- Wizerunek Kopernika widniał na banknocie o nominale 1000 zł, będącym w obiegu w latach 1975-1996.
- W roku 2010 jego imieniem został nazwany sztuczny pierwiastek copernicium (Cn).
- W 2017 r. Narodowy Bank Polski wyemitował monetę kolekcjonerską o nominale 10 zł upamiętniającą Kopernika ekonomistę.
- Od 2005 r. Mikołaj Kopernik jest patronem centrum nauki w Warszawie.
- Sieć sklepów handlowych nosi nazwę Copernicus.
- Jeden z toruńskich hoteli nosi nazwę Copernicus.
- Polska firma zajmująca się produkcją pierników nosi nazwę Kopernik.
- Jest głównym bohaterem polskiego serialu biograficznego Kopernik pochodzącym z 1972 r., reż. Ewa i Czesław Potelscy. W jego wcielił się Andrzej Kopiczyński.
Ciekawostki[]
- Aby wydać swoje dzieło pt. O obrotach sfer niebieskich, musiał zaznaczyć, że treść książki jest jedynie teorią.
- Zajmował się badaniem przyczyn zarazy w Olsztynie. Odkrył wkrótce, że jej głównym powodem był spożywany zanieczyszczony chleb, bowiem pieczywo często lądowało na ziemi, po czym było konsumowane razem z brudem i zarazkami. Kopernik wpadł wówczas na pomysł, aby smarować pieczywo masłem, aby przywierający do pieczywa bród zniechęcał ludzi do jedzenia. W efekcie, ludność zaczęła dostrzegać problem. Brudny chleb przestał gościć w jadłospisie. Zaraza ustąpiła, natomiast samo smarowanie chleba masłem stało się popularne w całej Europie.
- Był bardzo zżyty ze swoją gospodynią Anną Schilling. Prawdopodobnie łączyło ich coś więcej niż tylko przyjaźń.
- Legenda głosi, że gospodyni specjalnie obsiała bluszczem zachodnie mury kompleksu katedralnego, aby móc odbywać tam miłosne spotkania z Kopernikiem.
- W 1509 r. wydał swój przekład dzieła Teofilakta Symokatty na łacinę.
- Podczas II wojny światowej jego szczątki były poszukiwane przez nazistów.
Cytaty[]
- „Nic piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko, co piękne.”
- „Próżnowaniem poniża się dary natury.”
Źródła[]
- Wikipedia
- ObliczaLudzi.com
- Encyklopedia PWN