Najazd Mongołów na Lewant zwany także żółtą krucjatą – w latach 1260-1323 był skierowany przeciw Mamelukom. Według niektórych historyków gdyby nie zdrada chrześcijan, mógłby całkowicie zmieść Saracenów. Właściwie składał się z serii kilku mniejszych wypraw wojskowych.
Pierwszy najazd[]
W XIII wieku Mongołowie zaczęli coraz bardziej zbliżać się do ziem islamskich. Na wyprawę do tego kraju został skierowany książę Hulagu. Pomimo, że nie wyznawał chrześcijaństwa, wielu jego współpracowników było nestorianami. W 1253 Mongołowie zawarli sojusz z władcą Cylicji Hetum I. Składał się on z siedmiu podpunktów:
- Mongołowie mają się ochrzcić;
- Ma istnieć przyjaźń miedzy chrześcijanami a Tatarami;
- Duchowieństwo ma być zwolnione z pogłownego;
- Ziemia Święta miała zostać zwrócona chrześcijanom;
- Tatarscy komendanci mieli pomagać Cylijczykom;
- Armenii miały zostać zwrócone tereny, które zabrali im muzułmanie.
Dzięki namowie Hetuma do Tatarów przystał także władca Antiochii, Boemund. W styczniu 1256 armia przekroczyła Amu-Darię. W 1257 pokonano izmaelitów w Iranie. W 1258 wojska mongolskie zajęły Bagdad. Wydarzenie to odbiło się szerokim echem po świecie islamskim, gdyż milionowe miasto, stolica muzułmanie zostało zniszczone. Do armii mongolskiej dołączyli Ormianie i Antiochijczycy. Droga do Syrii stanęła otworem. Mongołowie zdobyli Aleppo, Damaszek, Hama, Homs i Banijas. Wszędzie tam płonęły meczety. Na wiosnę 1259 Tatarzy dotarli pod Gazę. Nieoczekiwanie doszło do zmiany akcji.
Nagle rycerze Krzyża w Palestynie ogłosili, iż zrywają sojusz z "dziczą tatarską". Porównywano to wypędzania biesa za pomocą belzebuba, co było o tyle niesprawiedliwe, że duża część Mongołów wyznawała chrześcijaństwo wschodnie. Potem legat papieski wyklął z Kościoła Boemunda, księcia Antiochii, za parania się z Mongołami. Tymczasem w Gruzji wywołano powstanie. Mongołowie zużyli swoje sił na stłumienie ich, na czym skorzystali Mamelucy. Na jesieni 1259 umarł chan Mongolii. Na wieść o tym dowódca Tatarów wrócił do kraju, pozostawiając jedynie 20. tys. żołnierzy pod dowództwem Kitbuki-nojana. Tymczasem książę sydoński Julien zaatakował patrol mongolski. Zabito krewnych Kitbuki. Na wieść o tym Mongołowie zaatakowali Sydon, a chrześcijanie ogłosili ich zdrajcami i okrutnikami. 26 lipca 1260 Mamelucy przekroczyli Synaj, zniszczyli mongolską straż pod Gazą i zatrzymali się pod Akrą. Tam napoili konie, odpoczęli i wkroczyli do Królestwa Jerozolimskiego, dostając się na tyły Mongołów. 3 września 1260 pod Ajn Dżalut doszło do bitwy, w której siły mongolsko-ormiańskie zostały pokonane, a sam Kitbuk wzięty do niewoli i ścięty. Potem Mamelucy zajęli Damaszek i dokonali rzezi chrześcijan. Hulagu rzucił nową armię, która zdobyła Aleppo, ale 10 grudnia została rozbita. tymczasem na północy Złota Orda sprzeciwiła się Ilchanidom, co spowodowało stagnację Mongołów.
Najazd z 1271 roku[]
W 1271 roku armia mongolska najechała Syrię i zajęła Aleppo, ale w wyniku ataku Bajbarsa musiała się wycofać.
Inwazja z 1281 roku[]
W 1281 roku armia mongolska ponownie wkroczyła do Lewantu i zajęła Aleppo, po czym z 80.000 armią zbliżyła się do Homs, gdzie jednak została po raz kolejny pokonana.
Najazd z 1299-1303 roku[]
W 1299 roku armia mongolska ostatni raz najechała Palestynę. Zajęła Aleppo i przekroczyła Eufrat. W połączeniu z posiłkami gruzińskimi oraz ormiańskimi Mongołowie pokonali Mameluków pod Wadi al-Khazandar, a siły islamskie musiały wycofać się. Atakowane przez maronitów i druzdów siły muzułmańskie wycofały się aż pod Gazę. Tymczasem większość sił tatarskich zaatakowała Damaszek i w styczniu 1300 roku zdobyło go. Jednak w wyniku wojny z Chanatem Czatagajskim musieli się wycofać i pozostawili w Syrii tylko mały garnizon. Dokonywali niewielkich rajdów, jednak wraz z pojawieniem się głównych sił mameluckich wycofali się. W 1300 roku Frankowie wkroczyli do Ziemi Świętej, jednak było już za późno. Kiedy Tatarzy pokonali wrogów, na przełomie 1300 i 1301 roku znów przekroczyli Eufrat. Większość sił mameluckich wycofała się, ale w końcu Mongołowie uciekli, z powodu śmierci chana. Ostatni raz Tatarzy najechali Lewant w 1303 roku, kiedy przegrali w bitwie pod Mardż al-Saffar.
W 1323 roku Mamelucy i Ilchanidzi podpisali traktat pokojowy, kończący wielowiekowe wojny.
Bibliografia[]
- Lew Gumilow: Śladami cywilizacji wielkiego stepu