Operacja donbaska – operacja Armii Czerwonej przeciwko wojskom Wehrmachtu trwająca od 13 sierpnia do 22 września 1943 roku. Operacja zakończyła się zwycięstwem sił sowieckich i wyzwoleniem Zagłębia Donieckiego.
Przebieg[]
Prolog[]
W lipcu 1943 roku Armia Czerwona przeprowadziła ofensywę Izium-Barwinkowe i operację miuską. Niemieckie OKH przeniosło część wojsk na zagrożony Donbas, przez co osłabiono siły niemieckie w bitwie pod Kurskiem. Następnie Sowieci rozpoczęli operację biełgorodzko-charkowską, a Niemcy w celu obrony Charkowa przenieśli 15 dywizji z rejonu Donbasu.
Bitwa[]
Sowiecka piechota przekracza Doniec, 1943 rok.
Operacja donbaska rozpoczęła się 13 sierpnia 1943 roku, od ataku prawego skrzydła Frontu Południowo-Zachodniego pod dowództwem generała armii Rodiona Malinowskiego. Jednostki Armii Czerwonej przekroczyły Doniec Siewierski i poruszały się wzdłuż prawego brzegu rzeki. Sowiecki atak odciążył Front Stepowy dowodzony przez generała armii Iwana Koniewa i nacierający na Charków.
16 sierpnia rozpoczęto atak w centrum frontu, ale natarcie załamało się nad rzeką Mius, gdzie Niemcy mieli ufortyfikowaną linię obrony. Do walki weszły rezerwy niemieckie.
8 sierpnia do natarcia ruszyły wojska Frontu Południowego generała pułkownika Fiodora Tołbuchina. Sowieci przedarli niemiecką linię obrony na głębokość 8-9 km. 20 sierpnia wyłom był długi na 24 i szeroki na 16 km. 24 sierpnia RKKA przecięła drogę do Taganrogu, odcinając niemieckie rezerwy. Cztery dni później rozpoczęły się trzydniowe walki o wzgórze Sawur-Mohyła. Rankiem 31 sierpnia żołnierze 96. Dywizji Strzeleckiej Gwardii zdobyli wzgórze.
30 sierpnia przeprowadzono udany desant w Taganrogu. Otoczony został niemiecki 29. Korpus Armii gen. Ericha Brandenbergera. Nad Grupą Armii Południe feldmarszałka Ericha von Mansteina wisiała groźba rozbicia, ale Hitler zgodził się na odwrót za Dniepr.
1 września wojsk niemieckie rozpoczęły odwrót z Donbasu. 4 września wyzwolono Kalinówkę, na przedmieściach Gorłówki. 8 września wyzwolono stolicę Donbasu, Stalino (obecnie Donieck). Proces wycofywania się sił niemieckich był wyjątkowo trudny. Niemcy ponieśli spore straty i musieli ewakuować rannych. Na tyłach działała partyzantka sowiecka, która niszczyła tory i mosty. Niemcy stosowali taktykę spalonej ziemi, by opóźnić postępy Armii Czerwonej.
Niemiecki czołg Panzerkampfwagen IV w rejonie Donbasu, lato 1943 roku.
22 września wojska Frontu Południowo-Zachodniego w rejonie Dniepropetrowsk-Zaporoże, zepchnęły wojska niemieckie za Dniepr. Tego samego dnia Rosjanie dotarli do rzeki Mołocznaja. Operacja donbaska zakończyła się sukcesem.
Podsumowanie[]
W wyniku operacji donbaskiej, Zagłębie Donieckie Węglowe zostało wyzwolone. Utrata Donbasu była dotkliwym ciosem dla niemieckiej gospodarki. Rosjanie szybko wznowili wydobycie, a do roku 1945 działało 75% kopalń.
Straty sowieckie wynosiły około 273 500 żołnierzy. Straty całej Grupy Armii Południe od sierpnia do września 1943 roku wynosiły 114 744 żołnierzy.
Zobacz też[]
- bitwa o Donbas z 1919 roku, stoczona podczas wojny domowej w Rosji.
- operacja donbaska z 1941 roku.
- operacja donbaska z 1942 roku.