Pawło Feofanowycz Szandruk (ukr. Павло Феофанович Шандрук) (ur. 28 lutego 1889 roku w Borsukach, zm. 15 lutego 1979 roku w Trenton) – ukraiński wojskowy, generał chorąży Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego i generał porucznik Ukraińskiej Armii Narodowej.
Biografia[]
Pawło Szandruk urodził się 28 lutego 1889 roku we wsi Borsuki, w guberni wołyńskiej Imperium Rosyjskiego. Ukończył Aleksandryjską Szkołę Wojskową w Moskwie. W 1911 roku rozpoczął służbę w Armii Imperium Rosyjskiego. Brał udział w I wojnie światowej. Był ranny podczas ataku gazami bojowymi. Po rewolucji lutowej przekształcił swój pułk w jednostkę ukraińską i uczestniczył w wojnie domowej w Rosji. W 1918 roku dołączył do Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej i został awansowany na generała chorążego. Po zawarciu układu Piłsudski-Petlura, brał udział w wyprawie kijowskiej. Po klęsce w wojnie ukraińsko-bolszewickiej, był internowany w Polsce. Wraz z gen. Wiktorem Kuszczem wydawał czasopismo Tabor. Po przewrocie majowym otrzymał status uchodźcy politycznego. Wydawał prace na tematy militarne. W 1928 roku został szefem tajnego sztabu Armii URL przy Sztabie Głównym Wojska Polskiego. W przypadku agresji ZSRR na Polskę, miał organizować ukraińskie siły zbrojne. W 1938 roku jako podpułkownik dyplomowany piechoty WP, ukończył Wyższą Szkołę Wojenną.
Podczas kampanii wrześniowej, był szefem sztabu 29. Brygady Piechoty, Frontu Północnego gen. Stefana Dąb-Biernackiego. Podczas II bitwy pod Tomaszowem Lubelskim, dowódca brygady płk. Jan Bratro zdezerterował i ppłk. Szandruk przejął dowództwo. Wyprowadził brygadę z okrążenia, za co po wojnie został odznaczony przez Rząd RP na uchodźstwie Orderem Virtuti Militari. Podczas walk został ciężko ranny i dostał się do niemieckiej niewoli. Trafił do szpitala, a po wyleczeniu ze względu na stan zdrowia, został zwolniony z niewoli. Powrócił do Skierniewic, ale wkrótce został aresztowany przez Gestapo i osadzony na Alei Szucha w Warszawie. W przededniu niemieckiego ataku na ZSRR, odzyskał wolność. Niemcy chcieli wykorzystać go do tworzenia ukraińskich jednostek do walki w Rosji.
Generał Pawło Szandruk w mundurze Ukraińskiej Armii Narodowej.
Był doradcą Ukraińskiego Komitetu Centralnego. Następnie służył w ukraińskiej 14. Dywizji Grenadierów SS. W marcu 1945 roku, na polecenie Prezydenta URL na uchodźstwie Andrija Liwyckiego, objął funkcję przewodniczącego Ukraińskiego Komitetu Narodowego i dowódcy Ukraińskiej Armii Narodowej. Otrzymał awans na generała porucznika. Wycofał swoje siły na zachód i skapitulował przed aliantami. Odbył spotkanie z gen. Władysławem Andersem i uzyskał wsparcie przed władzami brytyjskimi, której chciały wydać go ZSRR, w ramach operacji Keelhaul.
Po wojnie osiadł w Kanadzie. 17 marca 1961 roku Prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski odznaczył go Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, za wybitne czyny i męstwo okazane podczas II bitwy pod Tomaszowem Lubelskim. Decyzja ta wywołała falę krytyki w PRL i ZSRR, W obronie Pawło Szandruka stanął Jerzy Giedroyc.
Zmarł 15 lutego 1979 roku w Trenton, w USA.