Pius XII (właśc. Eugenio Pacelli, ur. 2 marca 1876 w Rzymie, zm. 9 października 1958 w Castel Gandolfo) − 260. papież i 2. Suweren Państwa Miasto Watykan w okresie od 2 marca 1939 do 9 października 1958.
Biografia[]
Dzieciństwo i kapłaństwo[]
Urodził się w rodzinie adwokata konsystorii. Pochodził ze szlachty związanej z Watykanem. Był synem Filippa Pacelli i Virginii Graziosi.
Po ukończeniu katolickiej szkoły powszechnej u Sióstr Bożej Opatrzności uczył się w gimnazjum świeckim. Od dzieciństwa wykazywał zamiłowanie do języków, zwłaszcza łaciny, oraz antyku i muzyki. Był ministrantem w kościele Chiesa Nuova, a jego ulubioną zabawą było odprawiania udawanych mszy. W 1894 uzyskał maturę w Liceum Visconti i wstąpił do seminarium duchownego. W Collegium Capranica studiował filozofię oraz matematykę i grekę. W 1895 przeniósł się do rzymskiego Seminarium św. Apolinarego, a na Uniwersytecie Rzymskim uczęszczał na wykłady z literatury i historii. Od 1899 kontynuował studia prawnicze na Gregorianum. Święcenia kapłańskie otrzymał 2 kwietnia 1899. W 1902 uzyskał stopień doktora obojga praw. Odbył praktykę w Sekretariacie Stanu, a od 1903 był minutantem. 1905 został prałatem domowym i rozpoczął współpracę z Pietrem Gasparrim - późniejszym sekretarzem stanu. W 1911 objął stanowisko podsekretarza, w 1912 prosekretarza, a w 1914 sekretarza Kongregacji ds. Kościoła. Pacelli negocjował konkordat z Serbią, podpisany bezpośrednio przed I wojną światową. Jego podpisanie wywołało poruszenie i sprzeciw w Austro-Węgrzech, które dotychczas miało zwierzchnictwo nad Kościołem serbskim.
Biskupstwo i służba dyplomatyczna[]
3 kwietnia 1917 papież Benedykt XV mianował go nuncjuszem w Monachium w Bawarii, a następnie konsekrował go na arcybiskupa tytularnego Sardes. 8 maja 1917 Pacelli wyruszył do Monachium. Jego podróż zwróciła uwagę komentatorów, ze względu na luksusy jakich zażądał podczas podróży. Nuncjaturę w Monachium, w pałacu przy Brennerstraze, znajdującym się naprzeciwko Brunatnego Domu, objął 25 maja 1917.
W 1920 Eugenio Pacelli otrzymał nominację na nuncjusza w Berlinie. 16 grudnia 1929 został kreowany kardynałem przez papieża Piusa XI, a 9 lutego 1930 został sekretarzem stanu przy Stolicy Apostolskiej. Za jego ważny sukces należy uznać podpisanie w 1933 konkordatu z III Rzeszą. W latach trzydziestych składał też wizyty m.in. w Argentynie, Stanach Zjednoczonych, Francji i Wielkiej Brytanii. Od 1 kwietnia 1935 do momentu wyboru na papieża był także kamerlingiem.
Pontyfikat[]
Po śmierci papieża Piusa XI konklawe trwało tylko jeden dzień. W trzecim głosowaniu, kardynał Eugenio Pacelli, w dniu swoich 63. urodzin, został wybrany na papieża. Przyjął on imię Piusa XII. Po raz pierwszy w historii Kościoła katolickiego uroczystość koronacji transmitowano przez radio.
Sprawy zagraniczne[]
Pierwsze lata pontyfikatu przypadły na okres II wojny światowej. Podczas działań zbrojnych nawoływał do pokoju i organizował pomoc humanitarną. Udzielił też azylu ok. 5000 Żydom. Potępiał działania Hitlera, ale nigdy nie zaprotestował ostro przeciwko okrucieństwu hitlerowców i represji wobec Żydów.
Papież Pius XII był przychylnie nastawiony do katolicko - narodowych dyktatur w Hiszpanii i Portugalii oraz do faszystowskiego rządu Niepodległego Państwa Chorwackiego. Przywódca tego państwa, Ante Pavelić został przyjęty 18 maja 1941 na audiencji w Watykanie, gdzie papież udzielił mu błogosławieństwa. Po wojnie, zawarł korzystne dla Kościoła konkordaty z Portugalią i Hiszpanią.
Sprawy religijne[]
Przeprowadził reformę liturgii Wielkiego Tygodnia. Ujednolicił ulgi w stosowaniu postu eucharystycznego i udziału w wieczornych mszach świętych. Dopuścił do zastosowania w niektórych częściach liturgii języków narodowych oraz uznał znaczenie objawień fatimskich. Nakazał też rozpocząć na szeroką skalę wykopaliska pod Bazyliką Świętego Piotra w celu odkrycia grobu pierwszego papieża. Był pierwszym papieżem, który był znany nie tylko za pomocą radia, ale także telewizji. Kanonizował papieża Piusa X. Wydał aż 40 encyklik.
Śmierć[]
Pius XII zmarł 9 października 1958 w Castel Gandolfo z powodu ostrej niewydolności krążeniowej spowodowanej atakiem serca. Cztery dni później pochowany w Watykanie w Bazylice św. Piotra. Jego następcą został kard. Angelo Roncalli, wybrany na konklawe 28 października 1958.
Ciekawostki[]
- Wkrótce po zakończeniu wojny przesłuchiwany w charakterze świadka przed procesami norymberskimi generał SS Karl Wolff twierdził, że istniał niemiecki plan porwania papieża. Szczegóły tego planu Wolff podał w 1972 na prośbę administracji Watykanu. Twierdził przy tym, że sam Hitler odstąpił od planu, obawiając się konsekwencji. Z kolei z dokumentów przebadanych przez niemieckiego jezuitę Petera Gumpela wynika, że Pius XII przygotował się na ewentualne internowanie: zdecydował, że wraz z momentem jego pojmania zrzeka się swojej funkcji, nakazując kardynałom wybranie nowego papieża i – w razie potrzeby – przeniesienie Stolicy Apostolskiej. Garry Krupp – emerytowany amerykański biznesmen i filantrop żydowskiego pochodzenia – mówi o realnym zagrożeniu życia papieża. Twierdzi, iż we wrześniu 1943 Hitler wydał Karlowi Wolffowi rozkaz przygotowania planu neutralizacji papieża. Watykan miał zostać zajęty, członkowie Kurii wymordowani, a Pius XII wywieziony do zamku w Liechtenstein, gdzie miał zostać zamordowany.
Źródła[]