Polska (Rzeczpospolita Polska) − demokratyczne państwo unitarne w środkowej Europie. Historia Polski sięga X wieku, liczy ponad 1000 lat. Granice Polski zmieniały się bardzo często w wyniki wielkiej ilości wojen toczonych przez nasz kraj - w większości wygrywanych. Największe czasy świetności Rzeczpospolitej to XV, XVI (złoty wiek Polski) i I połowa XVII wieku. Po wojnie z Rosją w 1618 roku, Polska, jako Rzeczpospolita Obojga Narodów, osiągnęła największy zasięg terytorialny – prawie milion km².
Historia Polski[]
Prehistoria[]
Starożytność[]
Średniowiecze[]
Okres średniowieczny w historii Polski otwierają wielkie wędrówki ludów. Pierwszym historycznym władcą piastowskim był książę Mieszko I (Podobno miał mieć trzech poprzedników), który objął rządy w państwie Polan przed 963 i panował do 992. W 966 przyjął on chrzest, co zapoczątkowało proces chrystianizacji państwa polskiego. Syn Mieszka I Bolesław Chrobry jako władca Polski uzyskał w 1025 koronę królewską. W 1138 po śmierci Bolesława Krzywoustego rozpoczął się okres rozbicia dzielnicowego, w którym to państwo polskie podzieliło się na mniejsze księstwa. Zjednoczenie kraju nastąpiło w 1306, kiedy to władzę w Krakowie objął Władysław Łokietek. W 1320 został tam koronowany na króla Polski. Po śmierci jego syna, Kazimierza Wielkiego, państwem polskim krótko władała dynastia Andegawenów. Unia personalna z Litwą w 1385 zapoczątkowała rządy dynastii Jagiellonów, które trwały do śmierci Zygmunta II Augusta.
Nowożytność[]
W 1569 roku, Księstwo Litewskie i Polska zawarły w Lublinie unię realną. Nowe państwo nosiło nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów. Przestało istnieć wskutek trzech rozbiorów pod koniec XVIII wieku.
Współczesność[]
W 1918, po skończeniu się I wojny światowej, Polska odzyskała niepodległość. Nowe państwo nosiło nazwę II Rzeczpospolita. Istniało do 1939, kiedy to zostało zaatakowane przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Po II wojnie światowej Polska znalazła się w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Władzę objęli komuniści, a oficjalna nazwa państwa brzmiała Polska Rzeczpospolita Ludowa. W wyniku Jesieni Ludów obalono rządy komunistyczne, a Polska przyjęła ustrój demokratyczny. Od tego czasu państwo to nazywa się III Rzeczpospolita. 12 marca 1999 Polska stała się pełnoprawnym członkiem NATO, a od 1 maja 2004 jest członkiem Unii Europejskiej.
Historia wybitnych Polaków i Polek[]
|
Ta strona to zalążek artykułu. Możesz pomóc Historia Wiki rozbudowując ją!
|
Naukowcy i wynalazcy[]
Za pierwszego, znanego na całym świecie polskiego naukowca uznaje się Mikołaja Kopernika urodzonego 19 lutego 1473 roku w Toruniu. Uznaje się go za wybitnego astronoma, który w swym dziele ,,O Obrotach Stref Niebieskich" opisał dowody potwierdzające teorie heliocentryczną, wysuniętą w starożytności przez greków, lecz to dzięki książce Polaka doszło do przełomu naukowego (doszło do tzw. Przewrotu Kopernikańskiego). Za czasów, gdy Polski nie było na mapie, w zaborze rosyjskim narodziła się Maria Skłodowska, która we Francji wraz z mężem - Piotrem Curie odkryła radioaktywne pierwiastki - Polon (niepamiętający jej kraj) i Rad. Mało tego, była pierwszą kobietą w historii świata, która dostała się na wydział nauk ścisłych.
Bohaterowie wojenni[]
Za bohatera narodowego w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Polsce uznaje się Tadeusza Kościuszko. Brał udział w powstaniu listopadowym i walczył o niezależność USA od Wielkiej Brytanii.
Prezydenci Polski (od 1989)[]
| Prezydenci Polski | |||
|---|---|---|---|
| Imię i nazwisko | Okres urzędowania | Krótki życiorys | Partia popierająca |
| Wojciech Jaruzelski | 19.07.1989-22.12.1990 | ur. 06.07.1923, zm.25.05.2014 generał, I sekretarz KC PZPR w latach 1981-1989, autor stanu wojennego w Polsce | Polska Zjednoczona Partia Robotnicza |
| Lech Wałęsa | 22.12.1990-22.12.1995 | ur. 29.09.1943, działacz Solidarności, laureat pokojowej nagrody Nobla (1983) | NSZZ Solidarność |
| Aleksander Kwaśniewski | 23.12.1995-23.12.2005 | ur.15.11.1954, Minister – członek Rady Ministrów, prezes PKOL 1988-1991 | Socjaldemokracja Rzeczpospolitej Polskiej, w 2000 poparty przez Sojusz Lewicy Demokratycznej |
| Lech Kaczyński | 23.12.1995-10.04.2010 | ur. 18.06.1949, zm.10.04.2010, prezes NIK, Minister Sprawiedliwości (2000-2001), zmarły w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M | Prawo i Sprawiedliwość |
| Bronisław Komorowski | 06.08.2010-06.08.2015 | ur. 04.06.1952, działacz opozycji antykomunistycznej w okresie PRL, od 10.04.2010 do 08.07.2010 tymczasowo wykonujący obowiązki prezydenta RP, od 06.08.2010 prezydent RP | Platforma Obywatelska |
| Andrzej Duda | od 06.08.2015 | ur. 16.05.1972, prawnik, podsekretarz stanu w kancelarii prezydenta Kaczyńskiego, eurodeputowany w latach 2014-15 | Prawo i Sprawiedliwość |
Premierzy Polski (od 1989)[]
| Premierzy Polski | |||
|---|---|---|---|
| Imię i nazwisko | Okres urzędowania | Krótki życiorys | Partia polityczna |
| Tadeusz Mazowiecki | 24.08.1989 - 4.01.1991 | przewodniczący UD w latach 1990-94 i przewodniczący UW w latach 1994-95, specjalny wysłannik ONZ do Bośni i Hercegowiny | Komitet Obywatelski "Solidarność" |
| Jan Krzysztof Bielecki | 4.01.1991 - 6.12.1991 | minister ds. integracji europejskiej w rządzie Hanny Suchockiej | Kongres Liberalno-Demokratyczny |
| Jan Olszewski | 6.12.1991 - 5.06.1992 | zastępca przewodniczącego Trybunału Stanu w latach 1989-91 | Porozumienie Centrum |
| Waldemar Pawlak |
5.06.1992 - 10.07.1992 oraz 26.10.1993 - 7.03.1995 |
prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1991-97 oraz 2005-12, wicepremier i minister gospodarki w I oraz II rządzie premiera Donalda Tuska (w latach 2007-12) | Polskie Stronnictwo Ludowe |
| Hanna Suchocka | 10.07.1992 - 26.10.1993 | posłanka Komitetu Obywatelskiego i Unii Demokratycznej, minister sprawiedliwości i prokurator generalny w rządzie premiera Jerzego Buzka (w latach 1997-2000), ambasador RP w Watykanie w latach 2001-13 | Unia Demokratyczna |
| Józef Oleksy | 7.03.1995 - 7.02.1996 | marszałek Sejmu III RP w latach 1993-95 oraz 2004-05, wicepremier i szef MSWiA w rządzie premiera Leszka Millera (w 2004 roku), szef SLD w latach 2004-05 | Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej |
| Włodzimierz Cimoszewicz | 7.02.1996 - 31.10.1997 | wicepremier oraz minister sprawiedliwości w rządzie Waldemara Pawlaka (w latach 1993-95), minister spraw zagranicznych w rządzie L. Millera i M. Belki (w latach 2001-05), marszałek Sejmu III RP w 2005 roku | Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej |
| Jerzy Buzek | 31.10.1997 - 19.10.2001 | przewodniczący AWS w latach 1999-2001, przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2009-12 | Akcja Wyborcza Solidarność |
| Leszek Miller | 19.10.2001 - 2.05.2004 | minister pracy i polityki socjalnej w rządach W. Pawlaka i J. Oleksego (w latach 1993-96), szef MSWiA w rządzie Włodzimierza Cimoszewicza (w 1997 roku), przewodniczący SLD w latach 1999-2004 oraz 2011-16 | Sojusz Lewicy Demokratycznej |
| Marek Belka | 2.05.2004 - 31.10.2005 | wicepremier i minister finansów w rządzie W. Cimoszewicza i L. Millera (w latach odpowiednio: 1997 i 2001-02), prezes NBP w latach 2010-16 | Sojusz Lewicy Demokratycznej |
| Kazimierz Marcinkiewicz | 31.10.2005 - 14.07.2006 | szef Gabinetu Politycznego premiera Jerzego Buzka w latach 1999-2000, pełniący obowiązki prezydenta Warszawy w 2006 roku | Prawo i Sprawiedliwość |
| Jarosław Kaczyński | 14.07.2006 - 16.11.2007 | prezes Prawa i Sprawiedliwości od 2003 roku | Prawo i Sprawiedliwość |
| Donald Tusk | 16.11.2007 - 22.09.2014 | przewodniczący Kongresu Liberalno-Demokratycznego w latach 1991-94, współtwórca Platformy Obywatelskiej, przewodniczący Rady Europejskiej od 2014 roku | Platforma Obywatelska |
| Ewa Kopacz | 22.09.2014 - 16.11.2015 | minister zdrowia w I rządzie Donalda Tuska (w latach 2007-11), marszałek sejmu III RP w latach 2011-14, przewodnicząca PO w latach 2014-16 | Platforma Obywatelska |
| Beata Szydło | 16.11.2015 -
11.12.2017 |
posłanka do Sejmu V, VI i VII kadencji (w latach 2005-15) | Prawo i Sprawiedliwość |
| Mateusz Morawiecki | 11.12.2017 -
13.12.2023 |
wicepremier oraz minister rozwoju i finansów w rządzie Beaty Szydo | Prawo i Sprawiedliwość |
| Donald Tusk | od 13.12.2023 | przewodniczący Kongresu Liberalno-Demokratycznego w latach 1991-94, współtwórca Platformy Obywatelskiej, przewodniczący Rady Europejskiej od 2014 roku, lider Koalicji Obywatelskiej od 2018 | Koalicja Obywatelska |
Nazwy Polski na przestrzeni dziejów[]
- Polska w średniowieczu:
- Państwo Gnieźnieńskie (991-1025)
- Królestwo Polskie (1025-1034, 1076-1079 i 1320-1569)
- Księstwo Polskie (1034-1076, 1079-1320)
- Unia z Litwą:
- Rzeczpospolita Obojga Narodów (1569-1795)
- Okres zaborów:
- Księstwo Warszawskie (1807-1815)
- Królestwo Polskie (kongresowe) (1815-1918)
- Wielkie Księstwo Poznańskie (1815-1848)
- Rzeczpospolita Krakowska (1815-1846)
- Królestwo Polskie (1917-1918)
- Odzyskanie niepodległości:
- II Rzeczpospolita (1918-1939)
- Polska Rzeczpospolita Ludowa (1944-1989)
- III Rzeczpospolita (od 1989)
Przypisy
- ↑ Bronisław Komorowski 08.07.2010 zrezygnował z funkcji Marszałka Sejmu, przez co z automatu wykonującym obowiązki prezydenta RP został Bogdan Borusewicz (marszałek Senatu), do czasu wyboru nowego Marszałka Sejmu Grzegorza Schetyny, który pełnił obowiązki głowy państwa do 06.08.2010 tj. zaprzysiężenia przed Zgromadzeniem Narodowym Bronisława Komorowskiego.