Historia Wiki
Advertisement

Powstanie styczniowe − polskie powstanie trwające od 22 stycznia 1863 roku do października 1864 roku przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Swoim zasięgiem objęło Królestwo Polskie i spore połacie reszty terytorium ziem odebranych Rzeczpospolitej (np. Litwę, Ruś).

Przyczyny powstania[]

W 1861 roku Rosja wprowadziła na tereny Królestwa Kongresowego stan wojenny. Doszło do masakry ludności w Warszawie. Zaczął się przymusowy pobór do armii (branka). Oprócz tego milicja rosyjska zaczęła zacięte rozbijanie wszystkich oznak polskiego ruchu oporu. Mimo to Polacy się nie poddali i utworzyli dwa zorganizowane ugrupowania: Biali i Czerwoni. Naczelnik rządu cywilnego Królestwa Polskiego margrabia Aleksander Wielopolski chciał porozumieć się z władzami Białych, ale niezbyt mu się to udawało. Nastroje niepodległościowe zaczęły narastać.

Wybuch i przebieg powstania[]

Około stycznia 1863 roku powstał Tymczasowy Rząd Narodowy, który wydał rozkaz o wybuchu powstania 22 stycznia. Ludność polska zaczęła uzbrajać się w kosy i iść do lasu, aby prowadzić walkę partyzancką, jaką przewidywali prowadzić powstańcy. Również Litwini i Białorusini zaangażowali się w walkę poprzez utworzony organ Tymczasowego Rządu Narodowego, który nosił nazwę Prowincjonalny Rząd Tymczasowy Litwy i Białorusi. W skład całego rządu weszły oba wielkie ugrupowania: Biali i Czerwoni, którzy utworzyli pierwszy w historii Polski podziemny parlament i państwo. 22 czerwca Tymczasowy Rząd Narodowy został przekształcony w Rząd Narodowy, który myślał o znalezieniu przywódcy nowego państwa. Pierwszy kandydatem był gen. Ludwik Mierosławski, który został pierwszym dyktatorem powstania styczniowego. Poniósł on jednak druzgocącą klęskę w jednej z bitew. Jego miejsce zajął gen. Marian Langiewicz, z którym wiązano wielkie nadzieje. Zwyciężył on wiele wielkich bitew i napsuł trochę krwi Rosjanom. Jego armia licząca około 3 tys. powstańców nie mogła jednak pokonać lepiej uzbrojonej armii rosyjskiej i wkrótce została rozbita. Naczelne dowództwo powstania, które powołał Rząd Narodowy wybrało na następcę Langiewicza uczestnika wojny krymskiej gen. Romualda Traugutta. Nowy dyktator liczył na pomoc Francji. Rozpoczęto więc rozmowy strony polskiej z Cesarzem Napoleonem III, który w wyniku obawy przed interwencją Austrii i Prus nie podjął działań wojennych. Powstanie było skazane na klęskę.

Upadek powstania[]

January Uprising

Symbol powstania styczniowego, Rzeczpospolita Trojga Narodów - Korony Polskiej, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Wielkiego Księstwa Ruskiego

W sierpniu aresztowano przywódców Rządu Narodowego, w tym samego Traugutta. Zostali oni powieszeni 5 sierpnia 1864 roku. Po tym wydarzeniu naczelne dowództwo powstania zostało rozwiązane. Biali i Czerwoni ewakuowali się na Zachód. Mimo to walki partyzanckie trwały aż do października bieżącego roku.

Ciekawostki[]

  • Powstanie było najdłuższym, a zarazem największym powstaniem w historii: Polski, Litwy i Białorusi.
  • W powstaniu styczniowym Polacy po raz pierwszy zastosowali taktykę walki podziemnej, którą wykorzystali później w II wojnie światowej.
  • Po zakończeniu powstania Rosjanie wcielili Królestwo Polskie do swojego państwa i zaczęli politykę rusyfikacji.
  • Ostatnim oddziałem powstańczym, walczącym aż do października 1864 roku był oddział dowodzony przez ks. Brzóskę, którego powieszono 23 maja 1865.
  • Powstanie Styczniowe było jednym z pierwszych historii przykładów partyzantki.
  • W czasie tego Powstania, w szeregach powstańców działała skrytobójcza organizacja o nazwie Sztyletnicy. Zabijała ona rosyjskich dostojników państwowych przy użyciu zatrutych ostrzy.
  • Powstanie Styczniowe było ostatnim zrywem niepodległościowym, w czasie którego walczono o nie tylko o Polskę, ale też o Litwę i Ruś.

Źródła[]

  • Wikipedia, wolna encyklopedia
  • Encyklopedia powszechna

Advertisement