Historia Wiki
Advertisement
Moneta Sotera

Moneta Ptolemeusza Sotera

Figura sotera

Ptolemeusz I Soter

Ptolemeusz (z grecko-macedońskiego Πτολεμαῖος; translit: Ptolemaîos) (egip. Ptwlmis) Soter (strgr. Σωτήρ; translit. Sōtér) - jeden z wielu macedońskich dowódców podczas podbojów Aleksandra Wielkiego, a następnie pierwszy władca z dynastii ptolemejskiej rządzącej Egiptem[1] panujący w latach 323 - 283 p.n.e. Jego następcą został Ptolemeusz II Filadelfos.

Po śmierci swego protektora Ptolemeusz w 323 p.n.e został na słynnej naradzie w Babilonie mianowany satrapą (namiestnikiem) Egiptu w imieniu niepełnosprawnych następców Aleksandra: upośledzonego Filipa III Arridajosa i młodziutkiego Aleksandra IV aż do 306 p.n.e, gdy oficjalne ogłosił się, a następnie między 7 listopada 305, a 10 lipca 304 p.n.e. koronował się na króla egipskiego w stylu faraońskim. W 320 p.n.e stolicą swej monarchii uczynił świeżo wybudowaną jeszcze przez macedońskiego zdobywce Aleksandrię[2].

Większość swych rządów poświęcił na uzyskaniu, jak największego przydziału po rozpadającym się imperium macedońskim walcząc z innymi generałami Aleksandra Wielkiego tzw. diadochami (z strgr. "następcy"). W wyniku pięciu burzliwych wojen między diadochami jego państwo poza Egiptem obejmowało także Cyrenajkę, Celesyrię (Syrię dolną; tj. dzisiejszy Izrael, Zachodni Brzeg i Strefa Gazy), Fenicję (południową Syrię), Cypr i posiadłości w Azji Mniejszej: Cylicję, Licję i Pamfilię. Sprawował też faktyczną władzę nad Cykladami, jako przywódca Związku Wysp Greckich. O wybitności tego monarchy może świadczyć fakt, że wszyscy męscy następcy Ptolemeusza przyjmowali jego imię.

Stworzone przez niego państwo u szczytu potęgi zajmowało terytorium dzisiejszej Libii, Cypru, Północnego Cypru, Turcji, Egiptu, Strefy Gazy, Zachodniego Brzegu, Izraela, Libanu, Grecji i południowo-wschodniej Syrii, ale z biegiem czasu zaczęło tracić kolejne prowincje najpierw na rzecz Seleucydów, a później Rzymian aż zostało włączone w 30 roku p.n.e do powstającego właśnie Cesarstwa Rzymskiego.

Tytulatura[3][]

Ptolm3

Hr wr-pHti nsw-qni

Ptolm2

mri-imn Meriamon (Ukochany Amona) stp.n-ra Setepenre (Wybraniec Re)

Ptolm

ptwlmis Ptolemajos (Ptolemeusz)

  • Imię horusowe: Hr wr-pHti nsw-qni
  • Imię nebti: iTi-m-sxm[.f?]-m-HqA-Tl
  • Złoty Horus: Brak
  • Prenomen: stp.n-ra mri-imn, xpr-kA-ra stp-n-imn
  • Nomen: ptwlmis
  • Dodatkowe, szóste imię wprowadzone w czasach ptolemejskich: ntrwi nDtiwi

Greccy i greckojęzyczni poddani znali go, jako Πτολεμαῖος Σωτήρ; translit. Ptolemaîos Sōtér (pol. Ptolemeusz Soter)

Życiorys[]

Ptolemeusz przyszedł na świat w w 369/8 lub 360/356 p.n.e[4] Był synem szlachcica Lagosa, pochodzącego z macedońskiego okręgu Eordaea i Arsinoe, która była spokrewniona z dynastią Agreadów, z której wywodził się Filip II macedoński i jego syn - Aleksander III zwany później wielkim. Za młodu będąc arystokratą odebrał wraz z Aleksandrem III staranne wykształcenie i zaprzyjaźnił się z nim - możliwe nawet, że uczył go wraz z Aleksandrem sam Arystoteles.

Został wygnany w 337 p.n.e, wraz z innymi towarzyszami księcia koronnego. Gdy jego przyjaciel przejął po ojcu tron w rok później powrócił i silnie związał się z królem, któremu towarzyszył w europejskich kampaniach w latach 336-335, a jesienią 330 p.n.e uzyskał godność osobistego ochroniarza ( sōmatophylax ) Aleksandra. W okresie upadku Persji Achemenidów przechwycił zabójce ostatniego achemenidzkiego szachinszacha Dariusza III - Bessosa w 329 p.n.e. Po przemarszu przez perską wyżynę Aleksander awansował Ptolemeusza do rangi dowódcy macedońskiej floty (triērarchos) na rzecze Hydaspes (dzisiejsze Dźhelam w Pakistanie), gdzie miała miejsce słynna bitwa w wyniku udanych występów wojskowych w drodze z Baktrii do rzeki Indus (327-325).

Na prośbę Aleksandra poślubił perską księżniczkę Artakamę podczas wielkiego wesela w Suzie, stolicy Persji, co było ukoronowaniem polityki Aleksandra w sprawie połączenia ludności grecko-macedońskiej i irańskiej. Jednak później jego żoną została hetera Tais, z którą miał dwójkę dzieci[5]. Następnie poślubił w 321 p.n.e Eurydykę, córkę Antypatera - ojca Kassandra i jednego z diadochów - z którą miał dwóch chłopców: Ptolemeusza Keraunosa i Meleagera oraz dwie dziewczynki: Lysandrę, poślubioną przez Agatoklesa, syna Lizymacha i Ptolemais poślubioną przez Demetriusza, syna Antygona Jednookiego. Eurydyka jednak w wyniku rywalizacji z Bereniką I uciekła do Miletu[6] i w końcu ta poślubiła satrapę w 317 p.n.e, jako jego czwarta i ostatnia żona. Berenika była córką Magasa i Antygony, krewnej Antypatera, a mężowi urodziła chłopca i przyszłego następce tronu - Ptolemeusza II Filadelfa (308 p.n.e) oraz dwie córki: przyszłą królową Arsinoe II (316 p.n.e) i Filoterię[7]. W 285 p.n.e (prawdopodobnie 26 czerwca) oficjalnie mianował syna Ptolemeusza II Filadelfa następcą tronu i współwładcą. Zmarł prawdopodobnie 10 stycznia 282 (lub 283) roku w wieku 84 lat[8] pozostawiając całą władzę Filadelfowi.

Polityka wewnętrzna []

Działalność naukowa[]

Ptolemeusz I Soter przeszedł do historii, jako wielki mecenas kultury i nauki. Wśród ludzi, których sponsorował był m. in. wybitny matematyk Euklides, który dzięki Ptolemeuszowi napisał fundamentalną dla geometrii pracę "Elementy". Po jej napisaniu, faraon zapragnął ją przeczytać, ale nie mógł wiele z niej zrozumieć, toteż poprosił Euklidesa o specjalne wyjaśnienia. Na to matematyk odpowiedział słynnymi słowami - w geometrii nie ma drogi specjalnej dla królów[9].

Soter był również fundatorem Muzejonu[10] - największej w świecie starożytnym placówce religijno-naukowej. Otwarcie jej przez zdolnego faraona nastąpiło w 307 r. p.n.e[11] w Aleksandrii przy współpracy z Demetriuszem z Faleronu, wygnanym gubernatorem Aten i Stratonem z Lampsakos, jako kontynuacja i rozwinięcie działalności naukowej arystotelesowskiego Likejonu. Chociaż formalnie Muzejon był świątynią Muz - greckich boginek sztuk i nauk - na której czele stał arcykapłan to faktycznie pełnił on przede wszystkim rolę instytutu badawczego, w którym uprawianie nauki i nauczania miało świecki charakter, a zatrudnieni w nim uczeni - swobodę badań. Muzeum aleksandryjskie, czyli inna nazwa Muzejonu skupiało najwybitniejszych uczonych z krajów środziemnomorskich. Wyposażone było - oprócz pracowni naukowych i sal wykładowych - w ogród botaniczny i zoologiczny, obserwatorium astronomiczne, prosektorium, pracownie chirurgiczne oraz bogate zbiory materiałów naukowych z różnych dziedzin nauki i sztuki. Ptolemeusz I Soter zatrudnił w Musejonie około stu uczonych. Ich zadaniem było studiowanie dzieł zgromadzonych w bibliotece aleksandryjskiej i opracowanie do każdego z nich komentarza. Nie musieli oni martwić się o utrzymanie, ponieważ Ptolemeusz zapewniał im wyżywienie. Mieszkali na koszt króla w obrębie Musejonu lub na terenie miasta. Wynagrodzenie było przyzwoite[12].

Okres rozkwitu, już po śmierci Sotera, przeżywało zwłaszcza w III - II w. p.n.e, a do badaczy tego "złotego okresu" prowadzących prace badawcze z zakresu matematyki i fizyki należy zaliczyć wspominanego już Euklidesa, a także: Stratona z Lampsaku, Eratostenesa z Cyreny, Apoloniusza z Pergi i Archimedesa, a z astronomii: Arystarcha z Samos, Eratostenesa z Cyreny, Hipparcha; medycyny: Herofilosa, Erasistratosa z Knos oraz mechaniki Ktesibiosa, Filona z Bizancjum, Herona z Aleksandrii[13].

W reszcie to Ptolemeusz I Soter okazał się być fundatorem słynnej Biblioteki Aleksandryjskiej, której pomysł założenia podsunął wspomniany już wcześniej Demetriusz z Faleronu mający nadzieje, że biblioteka dorówna ateńskim instytucjom. Nie jest jasne, czy Biblioteka Aleksandryjska, która miała stać się główną biblioteką rękopisów starożytnego świata, była osobnym budynkiem położonym obok Muzejonu czy była jego przedłużeniem, a więc integralną częścią. Jednak konsensus opinii jest taki, że królewska biblioteka stanowiła część Świątyni Muz.[14]. Zakłada się, że w swym szczytowym momencie biblioteka Aleksandryjska uzbierała około 700 tysięcy zwojów papirusu, z których każdy był skatalogowany, zindeksowany i umieszczony na odpowiedniej półce. Twórcą pierwszego katalogu tematycznego w historii był pierwszy naczelny bibliotekarz i zarazem dyrektor Biblioteki Aleksandryjskiej, Zenodot z Efezu. Następnie prace nad katalogowaniem księgozbioru przejął poeta Kallimach, który stworzył pierwszy, prawdziwy katalog biblioteczny (pinakes), dzieląc całość materiału na 10 działów głównych i katalogując zawartość wewnętrzną według spisu alfabetycznego. U szczytu swego rozwoju księgozbiory mogły wynosić nawet pół miliona dokumentów, choć nie jest jasne, czy odnosi się to do liczby książek, czy liczby zwojów papirusu. Jednak ze względu na fakt, że wiele zwojów papirusu było potrzebnych do stworzenia całej książki, jest bardziej prawdopodobne, że odnosi się ona do liczby zwojów. Nawet liczba 500 000 zwojów została uznana przez niektórych uczonych za zdecydowanie zawyżona, ponieważ budowa budynku o tak ogromnej powierzchni magazynowej byłaby ogromnym, ale nie niemożliwym przedsięwzięciem[15][16]. Mimo iż szczyt rozwoju aleksandryjskiej biblioteki przypada na rządy Ptolemeusza II Filadelfa - nie powinno się zapanować, że głównym fundatorem tego cudu antyku był jego ojciec.

Działalność religijna[]

Za panowania Ptolemeusza Sotera wzniesiono wiele świątyń egipskich w Terenutis, Naukratis, Tebtynis, Kom el-Ahmar, Oxyrynchos, Tuna el-Gebel oraz Aleksandrii[17], gdzie wprowadzono nowe kulty: egipsko-greckiego bożka Serapisa i boski kult Aleksandra Wielkiego, którego zwłoki w brawurowej akcji przechwycił i pochował w Aleksandrii.

Król starając się pojednać dwie główne grupy etniczne swego imperium: Egipcjan i Greków pod jednym bóstwem zmyślił sobie fikcyjnego, solarnego boga płodności i życia pozagrobowego Serapisa. Był on adaptacją Osirapisa, staroegipskiego boga synkretyzującego dwa wcześniejsze kulty: boga Ozyrysa i deifikowanego byka Apisa urozmaiconego o liczne elementy greckie zapożyczone od Zeusa, Heliosa, Dionizosa, Hadesa i Asklepiosa. Serapis łączył więc w sobie cechy greckie i egipskie sprzyjające zdobywaniu wspólnych wyznawców z obydwóch narodów. Od początek bożek był antropomorficznym bóstwem, w przeciwieństwie do bogów egipskiego panteonu często przedstawianych, jako istoty zoomorficzne. Serapisa kreowano na mężczyznę ubranego w grecką szatę o fryzurze stylu greckiego i pełnej brodzie. Na wierzchu głowy Serapisa znajdował się kosz. Miał no symbolizować atrybuty płodności, a także pokazać jego związek z Ozyrysem. Od czasu do czasu Serapisowi towarzyszył u jego stóp trójgłowy pies Cerber - aluzja do Hadesa. Niekiedy dodawano mu też posiadanie pary zakrzywionych rogów barana[18]. Pomimo tego, że władca rozpropagował kult po całym Egipcie[19], a nawet dotarł on na tereny dzisiejszych Włoch i Turcji to głównym ośrodkiem kultu pozostawała Aleksandria, w której w Rhakotis - południowo-wschodniej dzielnicy miasta Soter wzniósł główną, choć nie jedyną świątynie tego boga - Serapejon aleksandryjski[20][21] skonstruowany przez architekta Parmeniscusa na rozkaz twórcy nowego kultu. Serapis był czczony tradycyjnymi greckimi rytuałami aż do 391 roku n.e, gdy Serapeum zostało zniszczone przez patriarchę aleksandryjskiego Teofila za panowania cesarza wschodniorzymskiego Teodozjusza I[22].

Rozwijał się też kult Aleksandra Wielkiego jeszcze za życia uważanego za syna Zeusa-Amona. Po jego śmierci ciało przez jakiś czas leżało spokojnie w Babilonie aż nie postanowiono, że powróci w kondukcie pogrzebowym do rodzinnej Macedonii. Wybraną metodą transportu było zabranie ciała drogą lądową w ruchomym masywnym grobowcu zwanym kataflą. Ptolemeusz miał jednak inne plany - trup był niesamowicie ważnym symbolem politycznym i był obarczony znaczeniem, gdyż duże połacie imperium Aleksandra od dawna czciły go, jako boga. Katafla dotarła w Syrii, gdy Ptolemeusz zaczaił się z dużym oddziałem swoich ludzi. Armia ptolemejska przejęła ciało wielkiego zdobywcy, a niepożądanych świadków wygnała na południe. W ciągu następnych kilku tygodni porwane zwłoki ruszyły na południe przez Syrię i do Egiptu aż miasta Memphis - ówcześnie administracyjnej stolicy Egiptu, a stamtąd wprost do młodej Aleksandrii[23]. Pierwszym kapłanem syna Filipa II został sam Menelaos, syn Lagosa i brat pierwszego greckiego faraona.

Działania wojenne[]

Aneksja Cyrenajki[]

W 323/322 p.n.e, spartański przywódca najemników imieniem Thibron przybył do Cyrenajki, grupy pięciu greckich miast w Libii, zajętej przez Aleksandra Wielkiego w 331 p.n.e., gdzie wykorzystując swoje wielkie środki finansowe utworzył tam niepodległe królestwo cyrenajskie. W nieznanych okolicznościach wdał się on jednak w konflikt z tubylczymi, berberyjskimi Libijczykami, którzy zwrócili się o pomoc do Ptolemeusza przeciwko Thibronowi, który zadeklarował im sojusz. Jeszcze, jako satrapa Egiptu wysłał w 322 roku p.n.e do Cyrenajki swego generała Ofellasa, który bez problemów podporządkował Cyrenajkę przyszłemu faraonowi Egiptu i administrował w jego imieniu prowincją (w charakterze wicekróla). Thibron został ścięty zimą 322/321 p.n.e, a jego majątek został przejęty przez Sotera. Ofellas wzniósł na cześć swego pana fort Ptolemais, ale nie pozostał mu wierny - 309 p.n.e uniezależnił się od Egiptu, a nawet zaangażował się w konflikt Syrakuz i Kartaginy na Sycylii, ale w niejasnych okolicznościach został zamordowany w rok później w listopadzie 308 p.n.e. Następcą Ofellasa został pasierb Ptolemeusza I i przyszły secesjonista Magas, a Cyrenajka ponownie stała się częścią państwa ptolemejskiego do końca życia Sotera[24][25].

I wojna diadochów[]

Jeszcze, jako satrapa zaangażował się w wygrany dla siebie konflikt (I wojna diadochów) między ambitnym regentem dwóch niezdolnych do panowania władców - Perdikkasem starającym się zachować jedność państwa aleksandryjskiego, a samozwańczymi diadochami - generałami próbującymi zakładać własne państwa po stronie tych drugich, ponieważ sam usilnie starał się budować własne państwo. W maju 320 p.n.e Perdikkas dotarł do ptolemejskiego Egiptu i dwukrotnie próbował przekroczyć Nil w pobliżu Peluzjum, ale Ptolemeusz był w stanie temu zapobiec. Przy trzeciej próbie przeprawy w pobliżu Heliopolis odniósł ponownie druzgocącą porażkę, a część jego ludzi utopiła się w rzecze w wyniku czego został zabity przez własnych żołnierzy[26][27]. Po śmierci Perdikkasa, zaproponowano regencje za niepełnosprawnych królów Ptolemeuszowi, którą jednak odrzucił[28].

Aneksja Coelesyrii[]

Coelesyria (Celesyria), czyli dosłownie "Syria Dolna" była prowincją (satrapią) Imperium Macedońskiego utworzoną w miejsce dawnej perskiej prowincji autonomicznej Jehud Medinata i obejmowała południową część Lewantu. Jej pierwszym namiestnikiem po aleksandryjskim podboju został Andromech, zabity podczas nieudanego samarytańskiego buntu w 331 r. p.n.e., a po nim Memmon[29], a następnie Laomedon do 320 p.n.e.

Tegoż roku (320 p.n.e) Ptolemeusz I podstępem przejął prowincję od słabego Laomedona, jak - twierdzi Józef Flawiusz w ,,Dawnych Dziejach Izraela" powołując się przy tym na dzieło Agatarchidesa z Knidos - podstępem przybywając do Jerozolimy (która była stolicą prowincji) w szabat teoretycznie, aby złożyć z okazji tego żydowskiego święta ofiary, a faktycznie - wykorzystując fakt przymusowego odpoczynku w tym czasie i w związku z tym braku reakcji zbrojnej - siłą ją włączył do swego jeszcze nieformalnego państwa. Przy tej okazji Soter podobno zabrał wielu żydowskich jeńców z Jerozolimy, Judei, a także z Samarii i osiedlił ich w Egipcie zapoczątkowując żydowskie osadnictwo w egipskich miastach. Zwłaszcza w Aleksandrii i Cyrenie[30][31]. Żydowski historyk poza tym wspomina, że Ptolemeusz - wiedząc, jak wielką wagę ma dla Judejczyków przysięga - wielu z nich osadził w garnizonach dla ważnych twierdz. Józef Flawiusz dodaje, że później wielu Żydów dobrowolnie wyjechało do Egiptu - częściowo z powodu doskonałości ziemi, a częściowo ze względu na miłe traktowanie przyznane im przez faraona/króla. Dodatkowo nawet ci żydowscy jeńcy wojenni osadzeni w garnizonach mieliby zostać później uwolnieni przez następce Sotera - Filadelfa stając się zwykłymi mieszkańcami kraju faraonów.

Od tamtej pory Coelesyria pozostawała niezmiennie pod panowaniem Ptolemeusza, choć po bitwie pod Ipsus miała zostać przydzielona - wraz z całym Lewantem - Seleukosowi. Stało się to zarzewiem wielu konfliktów zbrojnych o tą ziemię prowadzonych przez egipskich potomków Ptolemeusza i syryjskich potomków Seleukosa, które przeszły do historii, jako wojny syryjskie.

Właśnie w tym okresie narodził się termin ,,Judea" zgrecyzowana forma Judy/Yehudy. Żydzi zachowali szeroką autonomię, a namiestnikiem prowincji - ściągającym też dla ptolemejskich, a później seleucydzkich królów powszechne podatki - został arcykapłan w Świątyni Jerozolimskiej. Stanowisko arcykapłana było dziedziczne z ojca na syna w jednym rodzie Aarona, brata Mojżesza. Pomimo szerokiego stopnia samorządności Judea została spustoszona podczas wojen syryjskich. Zrównane z ziemią zostały twierdze obronne w Akko, Joppe, Gazie, Samarii i Jerozolimie, a wyższa warstwa społeczna zaczęła radykalnie ulegać hellenizacji[32].

II wojna diadochów[]

Następnie w II wojnie diadochów sprzymierzył się z samozwańczym regentem Macedonii (i przyszłym mordercą Aleksandra IV) Kassanderem i Antygonem Jednookim - przyszłym wrogiem - zajmując w trakcie wojennej zawieruszy Syrię i Fenicję, choć później utracił tą drugą na rzecz Eumenesa, dawnego stronnika Perdikkasa[33]. Udzielił schronienia Selekusowi Nikatorowi uciekającemu z Babilonu przed Antygonem [34]. Podczas konfliktu w 317 p.n.e zabity został wraz z żoną przez zazdrosną matkę Aleksandra Wielkiego - Olimpias niedoszły współ-król macedoński - Filip III Arridajos w wyniku czego jedynym formalnym "królem" został Aleksander IV.

III wojna diadochów[]

W III wojnie diadochów zawarł sojusz z regentem macedońskim Kassanderem i satrapą Tracji - Lizymachem wymierzonego w niedoszłego sojusznika - Antygona Jednookiego, który postawił sobie za cel unifikacje dawnego imperium Aleksandra Wielkiego pod swoją władzą, a któremu udało się opanować znaczną jego część i poważnie zagrozić nieoficjalnym państwom wszystkich niedoszłych dowódców - seperatystów. Podczas wojny utracił Syrię na rzecz Antygona, ale zdobył Cypr (przez Seleukosa, który wówczas był jego admirałem), Kos i Cylicję, a następnie związał sojuszniczą dla siebie ligę wysp greckich, choć w nieznanych okolicznościach Seleukos opuścił Ptolemeusza i zajął Babilonie. Wojnę zakończył traktat pokojowy, który został zawarty w grudniu na przełomie 312/311 p.n.e, na którym uzgodniono, że Aleksander IV stanie się niezależnym królem po osiągnięciu pełnoletności[35][36]. Jednak młody następca tronu został zabity w 309 roku wraz z matką przez Kassandera w wyniku czego jedynie Antygon Jednooki stał się pretendentem do następcy Aleksandra Wielkiego i jego dwóch niezdolnych do władzy następców próbującym - coraz gorzej - zachować państwo w całości.

IV wojna diadochów[]

Na krótko przed IV wojną diadochów Ptolemeusz wylądował w Koryncie i zadeklarował wsparcie dla miast greckich przeciwko Kassandrowi, ale później się z tego wycofał i powrócił z niczym od Egiptu tym bardziej, że posunięcia Antygona w Syrii i na Morzu Egejskim były zapowiedzią nowej wojny podczas, której protektorami sojuszniczej ligi zostali Antygonidzi, a po przegranej dla Ptolemeusza bitwie pod Salaminą w 306 p.n.e zdobyli Cypr w wyniku czego ten został poważnie osłabiony. W 304 r. Ptolemeusz pomógł mieszkańcom Rodos wybronić wyspy przed Antygonem i otrzymał boski tytuł Soter (Zbawiciel), który stał się jego pseudonimem od tego czasu[37]. W 301 roku Ptolemeusz próbował odzyskać Syrię z rąk Antygonidów, ale powrócił do Egiptu z niczym[38][39]. Śmierci Antygona Jednookiego i ucieczka jego syna Demetriusza w bitwie pod Ipsos tego samego roku z siłami Kassandra, Lizymacha i Seleukosa kończy IV wojnę diadochów i definitywnie rozwiązuje imperium Aleksandra Wielkiego, gdyż Antygon był ostatnim diadochem, który próbował utrzymać jedność państwa.

Zwycięscy podzielili dawne ziemie Antygonidów między siebie przy czym Seleukosowi przypadł Lewant (dzisiejsza zachodnia Syria, Liban, Izrael, Zachodni Brzeg i Strefa Gazy), ale wykorzystawszy zamęt Ptolemeusz zdołał zająć z jego przydziału Palestynę i Fenicję (południową Syrię) kosztem Cylicji na rzecz Plejstarcha, brata Kasandera, który rządził też Karią. Seleukos - porozumiewawczy się z niedawnym wrogiem, Demetriuszem, który po ucieczce spod Ipsos stworzył pirackie państwo obejmujące większość Peloponezu, wyspy egejskie i Cypr, a po wypędzeniu Plejstarcha także wieloma małoazjatyckimi krainami - upomniał się o swój przydział po Ipsos napadł wraz z nim na ptolemejską Samarię, ale Soter uchronił swoje nowe posiadłości[40].

V wojna diadochów (Wojna z Demetriuszem)[]

W trakcie V i ostatniej wojny diadochów sprzymierzył się z Pyrrusem z Epiru i Lizymachem i walczył wraz z nimi przeciwko Demetriuszowi Antygonidzie[41] zdobywając dla swego państwa Cypr, Licję i Pamfilię[42].

Źródła[]

Przypisy[]

  1. Numerowanie panujących królów ptolemejskich jest anachroniczne - za ich życia poszczególnych władców oznaczano jedynie przydomkiem i tytulaturą
  2. What happened to the Great Library at Alexandria? (Article) - Ancient History Encyclopedia
  3. Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl
  4. Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl
  5. TAIS - Encyklopedia w Interia.pl - Historia
  6. Eurydice - Livius
  7. Berenice I | queen of Egypt | Britannica.com
  8. Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl
  9. Ptolemeusz I Soter | Archeos.pl - hobbystyczny serwis miłośników starożytności
  10. Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl
  11. Ptolemeusz II Filadelfos - Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
  12. Ptolemeusz II Filadelfos - Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
  13. Muzeum Aleksandryjskie - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy
  14. What happened to the Great Library at Alexandria? (Article) - Ancient History Encyclopedia
  15. What happened to the Great Library at Alexandria? (Article) - Ancient History Encyclopedia
  16. BIBLIOTEKA ALEKSANDRYJSKA – KLUCZ DO STAROŻYTNEJ WIEDZY | Tajemnice Świata | Największe tajemnice ludzkości
  17. Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl
  18. Serapis: God of Fertility and the Afterlife that United Greeks and Egyptians|Ancient Origins
  19. Serapis - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy
  20. Serapis: God of Fertility and the Afterlife that United Greeks and Egyptians|Ancient Origins
  21. Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl
  22. Serapeum | ancient temples, Egypt | Britannica.com
  23. The man who stole a god | sbhistorygeek
  24. Ophellas - Livius
  25. Cyrenaica - Livius
  26. Perdikkas - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy
  27. Diadochi 2: The First Diadoch War - Livius
  28. Ptolemeusz I Soter - Histurion
  29. Historia/"70 tygodni" łaski dla Izraela (lata 606 p.n.e - 33 n.e
  30. Historia/"70 tygodni" łaski dla Izraela (lata 606 p.n.e - 33 n.e
  31. JewishEncyclopedia.com - CYRENE
  32. Historia/"70 tygodni" łaski dla Izraela (lata 606 p.n.e - 33 n.e
  33. Diadochi 3: The Second Diadoch War (West)
  34. Diadochi 4: The Second Diadoch War (East)
  35. Diadochi 5: The Third Diadoch War
  36. Diadochi 6: The Babylonian War
  37. Ptolemy I Soter | Macedonian king of Egypt | Britannica.com
  38. Diadochi 7: The Fourth Diadoch War (1)
  39. Diadochi 8: The Fourth Diadoch War (2)
  40. Diadochi 9: Demetrius
  41. Diadochi 9: Demetrius
  42. Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl

Advertisement