Prawdopodobnie moneta Ptolemeusza XI Aleksandra II - jedynego syna i następcy Ptolemeusza X Aleksandra I
Ptolemeusz (z greki koine Πτολεμαῖος; translit: Ptolemaîos) (egip. Ptwlmis) Aleksander (z koi. gr. Aλεξανδρος; translit. Alexandros) - de jure jedenasty[1] król hellenistycznego Egiptu z grecko-macedońskiej dynastii Ptolemeuszów (Lagidów). Ojcem Ptolemeusza XI Aleksandra II i jednocześnie jego imiennikiem był egipski faraon Ptolemeusz X Aleksander I - syn aleksandryjskiego monarchy Ptolemeusza VIII Euergetesa II Fyskona i jego siostrzenicy Kleopatry III - a matką była nieznana z imienia kobieta, prawdopodobnie egipska kochanka lub konkubina ojca. Analogicznie, jak wszyscy wcześniejsi władcy z dynastii ptolemejskiej nosił tronowe i dynastyczne imię Ptolemeusz. Jego prawdziwe, prywatne imię brzmiało Aleksander analogicznie, jak u ojca. Ze względu na krótki czas sprawowania władzy, nie zdołał wyrobić sobie tradycyjnej egipskiej tytulatury, a jedyną pozostałością po jego efemerycznym panowaniu jest moneta.
Życiorys[]
Urodził się w 105 p.n.e, jako nieślubne dziecko, choć tego samego roku ojciec oficjalnie ożenił się ze swoją bratanicą Kleopatrą Bereniką III, która nawet urodziła mu córeczkę (nieznaną z imienia, prawdopodobnie zmarłą w dzieciństwie). W tym samym czasie Egipt był pogrążony w bratobójczej wojnie domowej między Aleksandrem I, a Lathyrosem - ironicznie ojcem Bereniki, który po wcześniejszym wypędzeniu przez matkę i brata pragnął powrócić do kraju. Aleksander wyczuwając zagrożenie odesłał najpierw syna (103 p.n.e), a potem żonę (100 p.n.e) na bezpieczną wyspę Kos w dzisiejszej Grecji. W trakcie tego pobytu oficjalnie Berenika uznała nieślubne dziecko męża za własnego syna, choć z biologicznego punktu widzenia była jego siostrą stryjeczną. W 88 p.n.e Lathyros ostatecznie pokonał Aleksandra I, który niedługo potem zginął w bitwie morskiej oraz wezwał swoją córkę do siebie, z którą współrządził Egiptem do śmierci w grudniu 81 p.n.e. Na krótko po ewakuacji Kleopatry, wyspa Kos została zdobyta przez pontyjskiego Mitrydatesa VI Eupatora, który w tym samym czasie był w drugim już konflikcie zbrojnym z Republiką Rzymską aktualnie dowodzoną przez dyktatora Sullę, a Aleksander II wraz z innymi ptolemejskimi książętami (synami Lathyrosa: Ptolemeuszem XII Auletesem i Ptolemeuszem z Cypru) miał stać się zakładnikiem Mitrydatesa więzionym w pontyjskiej Synopie, lecz udało mu się zbiec do rzymskiego obozu, a Sulla uznał go za sojusznika.
Po zakończeniu II wojny Mitrydatesa z Rzymem i śmierci Lathyrosa, władze w Aleksandrii przejęła na krótko w grudniu 81 p.n.e jego córka i niedoszła matka adopcyjna Aleksandra II, ale tradycja ptolemejska wymagała od królowej męża i współwładcy, a na dodatek Sulla zażądał poślubienia przez nią jego sprzymierzeńca. Nie mając innego wyjścia Berenika III wyszła za niego na początku 80 roku p.n.e, ale gdy odmówiła mu przekazania jakiejkolwiek władzy, zaledwie 18 dni po ślubie Ptolemeusz XI Aleksander II nakazał ją zamordować i ogłosił się jednym królem. Wywołało to oburzenie w Aleksandrii i doprowadziło do linczu wyrodnego męża i faraona w gimnazjonie przy zerowej reakcji ze strony Rzymu. Jego "panowanie" trwało tylko dwa tygodnie. Pozbawieni władcy Aleksandryjczycy wezwali do miasta ostatnich dwóch przedstawicieli dynastii, synów Lathyrosa, którzy zostali uwolnieni przez Mitrydatesa VI z Synopy. Jeden z nich odziedziczył Cypr (Ptolemeusz z Cypru), a drugi Egipt (Ptolemeusz XII Auletes, ojciec Kleopatry VII).
Ciekawostki[]
- Był najkrócej panującym monarchą z dynastii Ptolemeuszów w ich historii.
Przypisy[]
- ↑ Numerowanie panujących królów ptolemejskich jest anachroniczne - za ich życia poszczególnych władców oznaczano jedynie przydomkiem i tytulaturą. W przypadku następców Ptolemeusza V Epifanesa jest to o tyle trudne, że późniejsi Ptolemeusze często tracili i na nowo odzyskiwali tron oraz dzielili się władzą z rodzeństwem.
Źródła[]
- Egipt: Okres Ptolemejski / XXXI dynastia
- Egipt Starożytny - Ptolemeusze (Lagidzi) - narmer.pl
- Ptolemy XI Alexander - Livius
- Ptolemy XI Alexander II | king of Egypt | Britannica.com
- Ptolemy XI Alexander II - Virtual Religion Network