Złota Orda
Tatarzy – plemię tureckie, nieposiadające państwa, zamieszkujące głównie tereny dzisiejszej Rosji.
Historia[]
Tatarzy byli pierwotnie jednym wielu tureckich plemion, mieszkających nad jeziorem Bajkał. Tworzyli oni konfederację, którą Chińczycy nazywali Cupu. W latach 316-589 podbili oni północną część Chin. Kiedy postał Kaganat Ujgurów walczyli oni w powstaniach przeciw niemu, jednak w 750 zostali przez nich podbici. Trzeba jednak pamiętać, iż w owym okresie Tatarami nazywano wszystkie tamtejsze ludy ałtajskie, a Mongołów uważano za odłam Tatarów. Potem utworzyli oni chanat, który przetrwał do podboju mongolskiego. Granicą między Tatarami a Mongołami była rzeka Kerulen. W 820 zaczęli oni uciekać z ziem Liao i tworzyli konfederację Szywejów. W IX wieku przesunęli się nad Inszan. W 966 zawarli oni sojusz z dynastią Sung. Jeżeli zaś chodzi o Cupu, to była to nieetniczna nazwa. Według chińskich historyków Tatarzy należeli do wschodnich Cupu. Rosyjska historyczka, L. Wiktorowa przypuszcza, iż wywodzą się oni od Hunów, choć jest to mało prawdopodobne. Byli oni nazywani też "Sogpo". W XII wieku przejęli oni hegemonię na stepie, a Tatarami zaczęto nazywać Mongołów.
Temudżin wziął swoje imię od jednego z tatarskich wodzów, wziętego w niewolę przez jego ojca. W 1202 Czyngis-Chan pokonał ich po bitwie pod Dałan Nemürges, a następnie weszli w skład ich wielonarodowego imperium. Na przykład głównym sędzią Imperium Mongolskiego był Tatar. Kiedy Imperium mongolskie podbiło Europę Tatarzy zaczęli się masowo osiedlać na tych terenach, zmieszali się oni miejscowymi Turkami Europejskimi (przodami większości Tatarów Europejskich są głównie Połowcy). Państwem tatarskim stałą się tzw. Złota Orda. Potem Złota Orda rozpadła się na wiele państw, którymi były m.in. Chanat Astrachański, Chanat Kazański, Chanat Syberyjski i Chanat Krymski. W XIV wieku przyjęli oni islam sunnicki, przez co władcy chrześcijańscy prowadzili z nimi ciągłe wojny. Rządzili oni Rusią aż do 1408. Dokonywali oni głębokich najazdów na Polskę i Ruś, uprowadzając miejscową ludność w jasyr. W końcu Rosjanie zrzucili zależność i zaczęli ich podbijać. Po kolei upadały Chanat Syberyjski, Astrachański, Kazański. Najdłużej przetrwał chanat krymski, bo aż do 1783. W XIX wieku wielu Tatarów wyjechało do Turcji, od której byli długo uzależnieni. Byli prześladowani przez władze rosyjskie z powodu ich wyznania. W 1944 wielu z nich zostało wysiedlonych do Uzbekistanu przez władzę radziecką. Mogli wrócić dopiero po upadku Związku Radzieckiego. Obecnie większość z nich mieszka w tzw. Tatarstanie oraz na Krymie. Niewielka ich ilość mieszka także na terenie Polski w województwie podlaskim.
Bibliografia[]
- Polska Wikipedia (autorzy)
- Lew Gumilow: Dzieje dawnych Turków, Warszawa 1972