Teodor Leon Cieszkowski (ur. 30 marca 1833 roku w Ochnówce, zm. 10 kwietnia 1863 roku w Leśniakach) – powstaniec styczniowy, pułkownik, dowódca powstańczego oddziału.
Biografia[]
Teodor Cieszkowski urodził się 30 marca 1833 roku w Ochnówce, na Wołyniu. Studiował medycynę na Uniwersytecie Kijowskim, za długi został usunięty, na mocy wyroku sądu koleżeńskiego. Udał się do Włoch, gdzie walczył w wojskach rewolucyjnych Giuseppe Garibaldiego. Następnie uczęszczał do Polskiej Szkoły Wojskowej w Cuneo.
Teodor Cieszkowski w mundurze.
Po wybuchu powstania styczniowego powrócił do Królestwa Polskiego i w Ojcowie dołączył do oddziału Apolinarego Kurowskiego. Został mianowany oficerem i objął dowództwo nad nowym powstańczym oddziałem. Brał udział w potyczkach w Michałowicach i Maczkach. Walczył w zwycięskiej bitwie o Sosnowiec, gdzie został ranny. Następnie został awansowany do stopnia pułkownika i leczył rany w majątku Potockich w Krzeszowicach. Po powrocie do zdrowia, na czele oddziału udał się w Kaliskie. 26 lutego walczył pod Pankami, a 1 marca zwyciężył pod Mrzygłodem. Dołączył do oddziału gen. Mariana Langiewicza w Pieskowej Skale i brał udział w bitwie. Wkrótce opuścił Langiewicza i na jego rozkaz udał się do Piotrkowa, gdzie miał sformować oddział. 14 marca dokonał wypadu do Radomska, gdzie zdobył 6000 rubli, kilka koni i kilka karabinów. W późniejszym czasie, pomiędzy Łazami a Zawierciem, zniszczył trzy mosty kolejowe. 22 marca poniósł klęskę w bitwie pod Kuźnią Masłowską i wycofał się w Wieluńskie. 27 marca pobił Rosjan w bitwie pod Radoszewicami i Kiełczygłowem. Zniszczył dwa mosty na Warcie, w Działoszynie i Lisowicach.
10 kwietnia spotkał się z Józefem Oxińskim, któremu oddał część swoich nieuzbrojonych ludzi, by nie wpadli oni w ręce Rosjan. Następnie został ranny w pierś, w bitwie pod Broszęcinem i został ulokowany w dworze w Leśnikach Chabielskich. Wkrótce został odnaleziony przez Rosjan i został dobity przez kpt. Rafałowicza z garnizonu wieluńskiego. Opis brutalnego morderstwa Teodora Cieszkowskiego został opublikowany w gazecie Czas, 29 kwietnia 1863 roku:
„Podamy wam tylko jedno nazwisko, nazwisko firmowe towarzystwa wszelkich okrucieństw (...) kapitana konsystującego w Wieluniu pułku, Rafałowicza. (...) Ten to człowiek do leżącego w łóżku Cieszkowskiego trzy razy o dwa kroki wystrzelił a rozbiwszy mu czaszkę, wziął mózg w rękę i rzucił w twarz starcowi u którego Cieszkowski leżał, on tegoż starca wypoliczkował i syna zabić kazał.”— Gazeta Czas, 29 kwietnia 1863 roku
Według innej wersji ukrywający się w sianie powstańcy, zostali ostrzelani przez żołnierzy rosyjskich, którzy przywłaszczyli sobie powstańcze pieniądze, zdobyte w Radomsku. Rosjanie obrabowali i spalili dwór, w którym ukrywali się powstańcy. Płk. Teodor Cieszkowski wraz z innymi poległymi powstańcami został pochowany na cmentarzu parafialnym w Chabielicach.
21 stycznia 1933 roku został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego Krzyżem Niepodległości z Mieczami.