Wilhelm Kube (ur. 13 listopada 1887 roku w Głogowie, zm. 22 września 1943 roku w Mińsku) – niemiecki polityk, publicysta, członek NSDAP. Nadprezydent Berlina i Brandenburgii, gauleiter Marchii Wschodniej, Okręgu Kurmark oraz Okręgu Generalnego Białoruś.
Jawnie współpracował z działaczami białoruskimi, planując wykorzystać ludność białoruską do walki z partyzantką sowiecką. Zginął 22 września 1943 roku w Mińsku w wyniku zamachu przygotowanego przez partyzantów.
Biografia[]
Młodość[]
Wilhelm Kube urodził się 13 listopada 1887 roku w Głogowie. Uczęszczał do szkoły podstawowej i gimnazjum humanistycznego w Berlinie. Następnie studiował historię i naukę o państwie na Uniwersytecie Berlińskim. Współtworzył Niemiecki Narodowy Związek Studentów i wydawał pismo Deutschvolkische Hochschullblatter. Wstąpił do Niemieckiej Partii Socjalnej, a następnie do Niemieckiej Partii Konserwatywnej, gdzie został sekretarzem okręgowym partii we Wrocławiu. W 1917 roku został powołany do Landsturmu, ale został zwolniony po trzech tygodniach za sprawą interwencji partii.
Po klęsce Niemiec w I wojnie światowej współtworzył Niemiecką Narodową Partię Ludową i został sekretarzem generalnym partii na Śląsku, a od 1920 roku w Berlinie. W 1923 roku opuścił partię i wraz z byłymi członkami NSDAP współtworzył Narodowo-Socjalistyczną Partię Wolności. W 1924 roku został wybrany do Reichstagu i opowiadał się za legalizacją NSDAP. Ponadto był redaktorem Der Markische Adler, na łamach którego prowadzono kampanie polityczne NSDAP.
Działalność w NSDAP[]
Wilhelm Kube, 1943 rok.
Do NSDAP wstąpił 1 grudnia 1927 roku i po kilku tygodniach Adolf Hitler mianował go gauleiterem Marchii Wschodniej. Znacznie rozbudował on struktury terenowe partii. W maju 1928 roku został wybrany do pruskiego Landtagu, gdzie objął kierownictwo nad frakcją NSDAP. Przyczynił się do wzrostu poparcia partii w Prusach, a dzięki jego działaniom zniesiono zakaz publicznych wystąpień Adolfa Hitlera.
Po zwycięstwie partii w wyborach w 1933 roku został nadprezydentem Berlina i Brandenburgii, a następnie gauleiterem Okręgu Kurmark. W latach 1933-1936 ponownie zasiadał w Reichstagu. Ponadto prowadził działalność publicystyczną i literacką.
W kwietniu 1936 roku wystosował anonimowy list w którym oskarżył naczelnego sędziego NSDAP Waltera Bucha o żydowskie pochodzenie jego żony. Miała to być odpowiedź na śledztwo prowadzone przez Bucha, w którym Kube oskarżony był o łapówkarstwo. Ponieważ zięciem Bucha był Martin Bormann, sprawą zajęło się Gestapo, które ustaliło, że autorem listu był Kube. W rezultacie jego kariera została zatrzymana, ale pozostał członkiem NSDAP. Przez kolejne 5 lat był wykluczany z wielkiej polityki.
Gauleiter Okręgu Generalnego Białoruś[]
Po Niemieckim ataku na ZSRR, Adolf Hitler planował mianować Wilhelma Kubego gauleiterem Moskwy. Wobec klęski w bitwie pod Moskwą Kube został mianowany gauleiterem Okręgu Generalnego Białoruś. Dzięki mocnym względom u Adolfa Hitlera mógł sobie pozwolić na większą swobodę, co szybko doprowadziło do konfliktów z innymi niemieckimi urzędnikami na tych terenach. Wilhelm Kube postanowił pozyskać przychylność ludności białoruskiej, która ciągle wspierała sowieckich partyzantów działających na tych terenach. Ponadto popierał nacjonalizm białoruski, który był przeciwny integracji z ZSRR. Była to zupełnie inna polityka niż ta prowadzona przez gauleitera Ericha Kocha na Ukrainie.
Początkowo najwięcej uwagi poświęcał na reaktywowanie kultury i języka białoruskiego. Od września 1941 roku wprowadzono obowiązek szkoły dla wszystkich dzieci (z wyjątkiem żydów) w wieku 7-14 lat. Nauczanie odbywało się w duchu ideologii nazistowskiej. Ponadto do szkół brakowało białoruskich nauczycieli i często zatrudniano Polaków. Działaność Kubego była jednak sprzeczna z działalnością SS i Wehrmachtu, które to uważały Białorusinów za podludzi. Wobec braków jawnych przeciwskazań ze strony Ministra Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich Alfreda Rosenberga, postanowił utworzyć centralny organ administracyjny na Białorusi. Powołał tzw. Nebenbureau, na którego czele stanął Radosław Ostrowski. Po oskarżeniach o współpracę z komunistami i władzami polskimi został on zastąpiony przez Iwana Jermaczenkę. 22 października wydano odezwę do ludności białoruskiej o utworzenie Białoruskiej Samopomocy Ludowej. Na początku 1942 roku przeprowadzono reformę rolną, a tereny dawnych kołchozów zostały rozparcelowane.
Wilhelm Kube w Mińsku, 1943 rok.
Wobec coraz większej działalności partyzantów sowieckich, Kube postanowił zaaktywizować nacjonalistów białoruskich. Iwana Jermaczenkę mianował szefem Białoruskiej Samopomocy Ludowej, swoim doradcą i mężem narodu białoruskiego. Ponadto zapowiedział utworzenie Korpusu Białoruskiej Samoobrony. Utworzono dwunastoosobową Radę Główną, a w każdym okręgu powstawały rady okręgowe, które stanowiły zalążek aparatu administracyjnego. Probiałoruskie działania Kubego odbiegały od działalności policji i SS. Obie administracje oskarżały się o nieudolność w walce z partyzantami. W styczniu 1943 roku pojawiły się pomysły zlikwidowania władz cywilnych w okręgu i zastąpienie ich władzami wojskowymi. Kube wystosował protest do Alfreda Rosenberga i pomysłu zaniechano. Ponadto zdołał odrzucić pomysł objęcia nadrzędnego stanowiska przez Ericha von dem Bach-Zelewskiego, który miał się zająć walką z partyzantami.
Jedną z najbardziej przeciwnych Kubemu osób był dowódca policji Curt von Gottberg. Na jego polecenie SD rozpoczęło śledztwo, które przejął RSHA. Doprowadziło ono do dymisji Jermaczenki i rozwiązania Białoruskiej Samopomocy Ludowej oraz Korpusu Samoobrony. Pomimo klęski, Kube nie stracił wiary w swoją linię polityczną. Zaczął rozpowszechniać pogląd o nordyckim pochodzeniu Białorusinów, chcąc zmienić ich status. Pomimo ciągłej działalności partyzantki sowieckiej udało mu się przeforsować szereg projektów mających wywołać poparcie wśród Białorusinów. Próbował zreformować rolnictwo i otworzył Instytut Medyczny w Mohylewie. Ponadto utworzył Związek Młodzieży Białoruskiej, który stał się jedyną legalną organizacją białoruską. 27 czerwca powstało Białoruskie Towarzystwo Naukowe w Mińsku. Ponownie próbując powołać centralny organ administracyjny, samowolnie powołał Białorusą Radę Zaufania. Stosując politykę faktów dokonanych uzyskał poparcie Hinricha Lohse'a oraz Alfreda Rosenberga. Prowadząc cichą rywalizację z policją, wystosował poufny komunikat do komisarzy okręgowych o podanie szczegółowych danych na temat walki z partyzantami. 24 marca wysłał Rosenbergowi raport, w którym krytykował zbrodnicze postępowanie policji i SS wobec ludności białoruskiej. W sierpniu 1943 roku Kube wysłał Lohsemu raport opisujący różne metody administracji cywilnej oraz wojskowej do walki z partyzantami, co jeszcze bardziej podsyciło konflikt. Władze SS próbowały zmusić Kubego do wycofania opinii, ale bezskutecznie.
22 czerwca w mińskim teatrze miejskim doszło do nieudanego zamachu bombowego na Wilhelma Kubego, jednocześnie SD prowadziła szeroką akcję mającą za zadanie pozbawienie go stanowiska. Oskarżany był o całkowitą nieudolność, wspieranie dążeń niepodległościowych białorusinów oraz wrogość do SS. Alfred Rosenberg wysłał do Mińska swojego przedstawiciela, który udzielił Kubemu oficjalnego ostrzeżenia.
Zamach[]
W nocy z 21 na 22 września 1943 roku w domu Kubego w Mińsku doszło do kolejnego zamachu bombowego, w wyniku którego Wilhelm Kube poniósł śmierć. W toku śledztwa prowadzonego przez SS ustalono, że zamachu dokonały dwie kobiety powiązane z partyzantką sowiecką. Ciało Kubego zostało przetransportowane do Berlina i pochowane z honorami.
Istnieją przesłanki mówiące o tym, że niemieckie służby wiedziały o planie zamachu, ale celowo nie zrobiły niczego, by temu zapobiec.