Zygmunt Henryk Berling (ur. 27 kwietnia 1896 w Limanowej, zm. 11 lipca 1980 w Konstancinie-Jeziornie) − generał broni Ludowego Wojska Polskiego, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki tworzonej w ZSRR.
Po II wojnie światowej członek PZPR oraz wiceminister leśnictwa.
Biografia[]
Młodość[]
Zygmunt Henryk Berling urodził się 27 kwietnia 1896 w Limanowej jako syn Michała i Aurelii z domu Russek. Podczas swojej edukacji należał do organizacji niepodległościowych takich jak Filarecja oraz Związek Strzelecki.
Brał udział w I wojnie światowej jako żołnierz armii austro-węgierskiej oraz Legionów Polskich.
Służba w II Rzeczypospolitej[]
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę został przyjęty do utworzonego Wojska Polskiego. W 1920 awansował do rangi kapitana. Podczas wojny polsko-bolszewickiej brał udział w obronie Lwowa. Po zakończeniu wojny studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W 1926 roku, w trakcie przewrotu majowego, stanął po stronie sanacji. W roku 1939 w niejasnych okolicznościach zwolniony z wojska. Możliwym powodem jego odejścia mogły być zaniedbania w podległej jemu jednostce lub oszustwo podczas procesu sądowego o podział majątku z jego żoną, po rozwodzie.
II wojna światowa[]
Kampania wrześniowa[]
Po jego zwolnieniu z wojska, 1 lipca 1939 rozpoczął cywilną pracę w Państwowym Instytucie Rozrachunkowym. Podczas kampanii wrześniowej kilkakrotnie starał się o przydział do wojska, jednak bezskutecznie. Jak cały Instytut został ewakuowany na wschód, do Brześcia i Wilna.
Polskie siły zbrojne na wschodzie[]
Zygmunt Berling w Warszawie (1944)
Podczas agresji ZSRR na Polskę, został aresztowany przez NKWD. Więziony w Starobielsku podjął współpracę z Rosjanami, unikając tym samym zbrodni katyńskiej. Przyjął obywatelstwo radzieckie i złożył deklarację hołdu i lojalności na ręce Józefa Stalina. 2 listopada 1940 wraz z Ławrientijem Berią wystąpił do Stalina z wnioskiem o zgodę na utworzenie polskiej dywizji w ramach Armii Czerwonej.
Po ataku Niemiec na ZSRR i układzie Sikorski-Majski dołączył do polskiej armii tworzonej przez Władysława Andersa. Podczas jej ewakuacji do Iranu, Berling pozostał w ZSRR, przez co został zdegradowany przez gen. Andersa, a polski Sąd Polowy skazał na karę śmierci jako dezertera. Wyrok nie był prawomocny, ponieważ Wódz Naczelny gen. broni Kazimierz Sosnkowski nie zatwierdził go.
W 1943 został mianowany przez Józefa Stalina dowódcą 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Jego rażące błędy w dowodzeniu przyczyniły się do ogromnych strat podczas bitwy o Lenino. Był skonfliktowany z polskimi komunistami, z którymi poróżniła go wizja powojennej Polski. Berling chciał by była rządzona przez wojsko, z pominięciem partii politycznych. Po ujawnieniu mogił polskich oficerów w Katyniu powielał kłamstwo katyńskie, obarczając winą za zbrodnie Niemców.
Zygmunt Berling w 1944
Podczas powstania warszawskiego jego wojska dotarły do linii Wisły. Wydał rozkaz przeprawienia się części jego żołnierzy do miasta, ale bez wsparcia Armii Czerwonej i przez błędy w dowodzeniu, ponieśli oni znaczące straty. 30 września 1944 Zygmunt Berling został odwołany ze stanowiska dowódcy 1 AWP. przez Józefa Stalina. Powód tej decyzji nie jest do końca znany, ale sam Berling po wojnie twierdził, że to kara za pomoc udzieloną powstańcom. Pozbawiony stanowiska napisał list do Stalina w którym prosił go o pomoc z oponentami w Polsce. Wezwany do Moskwy został zmuszony do studiowania na Wyższej Wojskowej Akademii Sił Zbrojnych im. Klimienta Woroszyłowa.
Do Polski wrócił dopiero po sfałszowanych wyborach w 1947 roku, warunkiem jego powrotu był zakaz wypowiadania się Berlinga w sprawach politycznych. Kierował Akademią Sztabu Generalnego oraz skazywał przedwojennych oficerów oraz członków podziemia antykomunistycznego.
Późniejsze życie[]
Ze względu na stan zdrowia w 1953 przeszedł na wojskową emeryturę. Po wojnie był członkiem PZPR i zajmował pomniejsze stanowiska polityczne. Zmarł 11 lipca 1980.