Historia Wiki
Advertisement
55px-Star.png Ta strona została uznana za wzorowy artykuł.
Oznacza to, że został dopracowany w każdym szczególe i stanowi jedną z najlepszych stron na tej wiki. Dziękujemy użytkownikowi Michnar za trud włożony w napisane tego artykułu.

Zygmunt II August (ur. 1 sierpnia 1520 roku w Krakowie, zm. 7 lipca 1572 roku w Knyszynie) − król Polski, syn Zygmunta Starego i Bony Sforzy. Był ostatnim władcą Polski z dynastii Jagiellonów (oprócz Anny Jagiellonki).

Biografia[]

Wczesne lata i wychowanie[]

Dorastał w czasach renesansowego humanizmu. W 1529 roku uzyskał tytuł Wielkiego Księcia Litewskiego, co oznaczało teoretycznie rządy z ojcem, ale praktycznie Zygmunt był jeszcze na to za młody - miał 9 lat. Również w 1529 szlachta zagwarantowała Zygmuntowi sukcesję, za staraniem wpływowej Bony doszło do jedynej w historii Polski koronacji w czasie życia aktualnego władcy. Zygmunt August zagwarantował przejęcie władzy dopiero po śmierci ojca.

Zygmunt August otrzymał staranne wychowania. Znał podstawy prawa rzymskiego, posiadł znajomość kilku języków obcych, ćwiczył hart ciała. Zygmunt wychowany był wychowany w środowisku niewieścim, wiele czasu spędzał na tańcu, muzyce, przy księgach. Szlachta miała pewne wątpliwości, czy tak wychowany król może dobrze sprawować rządy, ale wkrótce okazało się, że chłopak wyrósł na silnego emocjonalnie króla, chociaż nie wojowniczego.

Żony Zygmunta[]

Pierwszą żoną Zygmunta była Elżbieta Habsburżanka, z którą ślub odbył się w 1543 roku. Zygmunt wkrótce wyjechał do Wilna zostawiając żonę w Krakowie, pożycia właściwie nie było. Elżbieta zmarła na epilepsję w 1545. Pod koniec 1543 roku Zygmunt poznał miłość swojego życia, Barbarę Radziwiłłównę. Przez kilka miesięcy skrycie się ze sobą spotykali. Radziwiłłowie poprzez koligację rodzinne z królem weszliby w okres świetności. Tak więc rodzina przyłapała kiedyś Barbarę i Zygmunta w łóżku, a żeby wyjść z niezręcznej sytuacji zawołali księdza. Ślub się odbył w wąskim gronie i początkowo był ukrywany. Barbara była bardzo nielubiana w środowisku szlacheckim, podobno prowadzała się nieskromnie. Ciekawostką może być komentarz kopisty na liście Jagiellona do księcia Ferrary: "Jużem ci się ożenił, pojąłem ci nabożną k****". Zygmunta czekało trudne zadanie przedstawić małżonkę państwie. W lutym 1548 roku przedstawił Barbarę w Wilnie jako wielką księżną litewską, a sam wyjechał na uroczystości pogrzebowe ojca, który właśnie zmarł. Zygmunt koronowany był już w 1530 roku, tak więc po prostu przejął władzę. Niechęć matki i wielu dworzan do królowej Zygmunt przezwyciężył dopiero w 1550 roku, kiedy Barbarę koronowano na królową Polski. Pół roku po koronacji zmarła, ciężko chora już w samym momencie zostawania królową. Spoczęła w katedrze wileńskiej. Trzecią żoną poślubioną w 1553 roku była Katarzyna Habsburżanka, córka cesarza Ferdynarda I. Ta została przy mężu aż do jego śmierci w 1572. Zygmunt nie krył się ze swoimi kochankami, kontakt z żoną był niechętny, później Katarzyna wyjechała do Austrii.

Początek panowania i sprawy reformacji[]

Zygmunt rozpoczął panowanie od wydania w 1550 roku wzorowanego na ojcowskim edykcie przeciw różnowiercom na fali reformacji. Król jednak zmienił swoje stanowisko i myślał nawet o wprowadzeniu wzorem Henryka VIII kościoła narodowego w Polsce. Msze święte odbywałyby się w języku polskim, a komunie przyjmowałoby się pod dwoma postaciami. Zygmunt jednak ostatecznie podjął decyzję o pozostaniu przy katolicyzmie ze względu na nieunikniony rozłam i niejednolitość protestantów. W 1570 roku uchwalono zgodę sandomierską, która zatwierdzała niespotykaną wówczas w Europie wolność wyznaniową.

Ruch egzekucyjny[]

Sejm 1562/1563 był kluczowym sejmem w ruchu egzekucyjnym. Dzięki współpracy króla ze średnią szlachtą uchwalono ustawę porządkującą domenę królewską. Przede wszystkim jednak potwierdzono konstytucją wielką akcję rewizji przywilejów na królewszczyzny. Spowodowało to znaczne uszczerbki w majątkach znanych polskich rodów jak Osiescy czy Sieniawscy. Uchwalono też kwartę, podatek 1/4 dochodu z królewszczyzn na utrzymanie armii na południu w obronie przed Tatarami.

Stosunki koronno-litewskie i unia lubelska[]

We wrześniu 1562 roku Litwini przesłali do Zygmunta petycję z chęcią zwołania wspólnego sejmu. Odegrało w niej rolę zagrożenie moskiewskie. W 1566 roku ogłoszono II statut litewski, który wprowadził wzorowany na koronnym podział administracyjny oraz hierarchię urzędników ziemskich. Wprowadzono też polskie zmiany w litewskim sejmie i sądownictwie. W marcu 1569 roku zwołano sejm w Lublinie, na którym przedstawiono projekt unii. Nieoczekiwanie panowie litewscy wyszli tak więc król wydał akt inkorporacji Wołynia, Podlasie, województwa bracławskiego i kijowskiego do Korony odbierając Litwie 1/3 powierzchni. Wtedy po długich negocjacjach uchwalono unię lubelską, która połączyła Koronę i Litwę w jedno państwo - I Rzeczpospolitą, która znana jest nam dzisiaj nazwą nadają przez historyków jako Rzeczpospolita Obojga Narodów.

Polityka zagraniczna i sprawy bałtyckie[]

Polityka zagraniczna Zygmunta była bardzo rozsądna. Na początku popierał Habsburgów, później zdecydował się jednak zostać współpracownikiem Francji. Był zdecydowanym przeciwnikiem Hohenzollernów, który próbowali rozszerzyć swoje rządy na Inflanty i prób ekspansji Rosji i Szwecji na Morzu Bałtyckim. To doprowadziło do I wojny północnej toczonej w latach 1563-70. Polska umocniła wtedy swoją pozycję nad Bałtykiem. Zygmunt prowadził też konsekwentną politykę morską. W 1568 roku założył Komisję Morską - urząd państwowy, które zadaniem było strzec interesów polskich nad Bałtykiem. Wcześniej zadbał o stworzenie królewskiej floty kaperskiej, dla której wybudowano nawet port w Pucku, pod koniec życia rozpoczął budowę regularnej floty wojennej.

Zmarł nagle 7 lipca 1572 roku w Knyszynie. Nie miał męskiego potomka, tak więc po jego śmierci zapanowało bezkrólewie, a szlachta niedługo później urządziła pierwszą wolną elekcję.

Ciekawostki[]

  • Jest to jedyny król Polski, który został koronowany za życia poprzedniego króla.
  • Zygmunt był słabego zdrowia i wierzył w rozmaite siły nadprzyrodzone tak, więc leczył się u wróżek i znachorek.
  • Zygmunt był wielkim miłośnikiem sztuki – stworzył na Wawelu kolekcję arrasów.
  • Zygmunt August znany był z ogromnego lenistwa, przez co ironicznie nazywano go "Dojutrkiem", gdyż niemal każdą sprawę starał się "przełożyć na jutro".

Advertisement