Zygmunt Miłkowski ps. Teodor Tomasz Jeż (ur. 23 marca 1824 roku w Saracei, zm. 11 stycznia 1915 roku w Lozannie) – polski pisarz, działacz niepodległościowy i pułkownik powstania styczniowego.
Biografia[]
Zygmunt Miłkowski urodził się 23 marca 1824 roku we wsi Saraceja w guberni podolskiej Imperium Rosyjskiego. Jego ojciec Józef był oficerem napoleońskim. Uczył się w szkole w Niemirowie, gdzie założył nielegalną organizację konspiracyjną. Następnie uczył się w Liceum Richelieu'ego w Odessie i studiował matematykę na Uniwersytecie Kijowskim. Działał w tajnych organizacjach patriotycznych. W 1848 roku wyjechał na Węgry, gdzie brał udział w powstaniu. Był członkiem Legionu Polskiego gen. Józefa Wysockiego. Dosłużył się stopnia porucznika. Brał udział w oblężeniu Aradu, ofensywie wiosennej i bitwie pod Temeszwarem. Po upadku powstania, wraz z Legionem przeszedł do Turcji. Wstąpił do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego i wyjechał do Anglii, gdzie udzielał się w polskiej prasie. Następnie wyjechał do Francji, skąd został wydalony na tereny Ukrainy. Zawiązał tajną organizację w Kijowie, która szybko została rozpracowana przez Rosjan. Część konspiratorów została rozstrzelana, resztę zesłano na Syberię. Miłkowski uciekł do Mołdawii. Następnie został agentem Centralnego Komitetu Demokracji Europejskiej na Bałkanach. W czasie wojny krymskiej wraz z gen. Wysockim próbował utworzyć Legion Polski u boku Turcji. Po jej zakończeniu przebywał w Paryżu i Londynie, gdzie utrzymywał kontakty z Aleksandrem Hercenem i Giuseppe Mazzinim. Ze względu na różnicę poglądów odszedł z Towarzystwa Demokratycznego Polskiego i zamieszkał na terenie Mołdawii. W 1862 roku z ramienia Komitetu Centralnego Narodowego został naczelnikiem wojskowym na Ukrainie. Po wybuchu powstania styczniowego przekazał swoje stanowisko gen. Józefowi Wysockiemu i został naczelnikiem sił zbrojnych na Podolu. Następnie organizował oddział powstańczy na terytorium Imperium Osmańskiego, który miał przejść do Polski. Wkroczył do Rumunii, gdzie 15 lipca stoczył zwycięską bitwę pod Kostangalią z wojskiem rumuńskim. Parę dni później poddał się Rumunom i został wydalony z kraju. Zamieszkał we Lwowie, a w 1864 roku wyjechał do Belgradu. W latach 1866-1872 mieszkał w Brukseli. Był członkiem Zjednoczenia Emigracji Polskiej i redagował pismo "Niepodległość". Był przeciwnikiem Ludwika Mierosławskiego, któremu zarzucał pogłębianie podziałów polskiej emigracji. W 1872 roku trafił do Szwajcarii, gdzie zamieszkał w Lozannie. Prowadził szkołę dla polskiej młodzieży, która została zamknięta w wyniku problemów finansowych. Często zmieniał adres zamieszkania i utrzymywał się z działalności pisarskiej. Wydawał swoje dzieła na terenie trzech zaborów pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż. Był członkiem Rady Zarządzającej Muzeum Narodowym Polskim w Rapperswilu i czynnie działał w organizacjach niepodległościowych. W sierpniu 1887 roku był jednym z założycieli Ligii Polskiej. Po przejęciu władzy przez nacjonalistów i przemianowaniu jej na Ligę Narodową, rozwiązał pierwotną Ligę Polską. Entuzjastycznie odniósł się do wybuchu I wojny światowej, ale nie popierał Leginów Polskich Józefa Piłsudskiego, ponieważ wierzył w zwycięstwo Ententy.
Zmarł 11 stycznia 1915 roku w Lozannie. Został pochowany na cmentarzu Bois-de-Vaux. W jego pogrzebie uczestniczyli m.in: Ignacy Jan Paderewski i Henryk Sienkiewicz.